Ózbekstan Respulikasi valuyta siyasati Joba: Kirisiw

I-Bap. Jáhán kóleminde Valyuta siyasatı ha`m valuyta túsinigi
1.1 Valyuta ne ha`m ol qanday isteledi


Valyuta - mámlekettiń pul birligi bolıp, pul sistemasınıń tiykarǵı elementi esaplanadı. Ol mámile degi nızamlı tólew quralı bolıp, tovarlar ma`nisiniń ólshewi, esaplaw hám tólew quralı bolıp xızmet etedi.

Hár bir mámleket óz milliy valyutasına iye. Usı waqıtta jer júzinde 250 den zıyat mámleket bar. Olardan 195 tasi ǵárezsiz mámleketler, qalǵanları bolsa uǵımsız yamasa arnawlı mártebege iye. Dúnyada 160 qa jaqın valyuta bar.

Valyuta konversiyasi - bir mámleket valyutasın basqa mámleket valyutasına ayırbaslaw bolıp tabıladı. Bul ayırbaslaw basqa mámleketlerge sayaxat qılıw, shet el firma hám kompaniyalar menen sawda-satıq qılıw hám shet el onlayn-dúkanlardan tovarlar satıp alıw imkaniyatın beredi.

Valyuta ayırbaslaw tólewlerdi jiberiwshi hám qabıl etiwshi banklerdiń stulda ámelge asıriladı. Ayırbaslaw ushın komissiya alınıwı múmkin. Shet el, xalıq valyutasında tólewdi ámelge asırıwdan aldın, ayırbaslaw stul hám de komission tólewlerge anıqlıq kiritiń.
Emitentga qaray (valyutanı mámilege shıǵarıwshı ):
Milliy valyuta - arnawlı bir mámlekettiń valyutası bolıp tabıladı (swm, dollar, yevro, rubl' hám basqalar ). Usı mámleket aymaǵında paydalanıw maqsetinde Oraylıq bank tárepinen mámilege shiǵarıladı.
Shet el valyuta - shet el mámleketlerde mámilede bolǵan hám nızamlı tólew quralı esaplanǵan valyutalar, sonıń menen birge, kreditlash hám tólewlerdi ámelge asırıw quralları (banknotalar, gáziynexana biletlari, teńgeler, shekler, veksellar);
Jámáátlik valyuta - bul málim bir mámleketlikler toparı hám xalıq aralıq shólkemler tárepinen finanslıq ámeliyatlardı ámelge asırıw ushın paydalaniletuǵın valyuta bolıp tabıladı. Mısalı, 1999 jıldıń 1 yanvarında Evropa Birlespesi (YeI) mámleketleri birden-bir valyuta - Yevroni naqdsiz formada, 2002 jıldıń 1 yanvarınan bolsa banknotalar hám teńgeler kórinisinde mámilege kirgizdiler.