%zbekstan respublikasi a

Topıraqtag`ı ha`reketshen` fosfordı B.P.Machigan usılı boyınsha anıqlaw

O`simlikler azıqlanıwda fosfordın` jen`il eriytug`in, ha`reketshen` tu`rlerinen g`ana paydalanıladı. Karbonatlı topıraqlarda fosfordı anıqlawdın` bul metodında topıraqtag`ı ha`reketshen` fosfor ko`mirqıshqıl ammoniydın` 1 protsentli eritpesi menen ajıratıladı. Analiz fosfat kislotasının` molibden angidridi ha`m qalayı xloridi menen hawa ren`li quramalı birikpe (MoO₂4MoO₈)₂·H₃PO₄·4H₂O payda etiwine negizlenedi.

Analizdin` barısı: texnologiyaliq ta`rezide hawa qurg`aqlıg`ındag`ı topıraqtin` 1 mm elekten o`tkerilgen u`lgisinen 5g. o`lshep alınıp, 200-250 ml-lik kolbag`a salınadı. U`stine 100 ml. 1 protsentli ko`mir qıshqıl ammoniy (NH₄)₂CO₃- eritpesi quyıldı. Suspenziya 5 minut shayqatılıp, 18-20 saatqa –25⁰C (jaqsısı termostatta) temperaturada qaldırıladı. Son`ınan eritpe bu`rme filtr arqalı ekinshi kolbag`a filtrlenedi. Topıraqtag`ı organik zattın` mug`darına baylanıslı filtrat boyalg`an yamasa ren`siz bolıwı mu`mkin. Eger filtrat boyalg`an bolsa ol ren`sizlendiriledi. Bunın` ushın organik zatlar permanganat penen okislendiriledi. Filtrattan 50 ml kolbag`a 10-20 ml. alınıp, og`an 2 ml. suyıltırılg`an ku`kirt kislotası ha`m 4 ml. 0,5 n kaliy permanganat – KMnO<sub>4</sub> eritpesi qosılıp, elektroplitkada 2 minut qaynatıldı. Kaliy permanganat qıshqıl ortalıqta joqarı temperaturada mına sxema boyınsha bo`lsheklenip, organikalıq zattı okisleydi:

2KMnO₄→K₂O+2MnO+5O

Permanganattin` artıq mug`darın neytrallaw (ren`sizlendiriw) ushın qaynaq eritpege 1 ml. 10 protsentli glyukoza qosıladı. Artıqmash ku`kirt kislotasın neytrallaw ushın kolba suwıg`annan keyin eritpege 3 tamshı betadinitrifenol indikatorı tamızılıp, ashıq sarı ren` payda bolg`ansha sodanın` 10 protsentli eritpesi menen titrlenedi.

Eger topıraq eritpsinen tayarlang`an filtrat ren`siz bolsa, onda ko`mirqıshqıl ammoniy H<sub>2</sub>SO<sub>4</sub> eritpesi menen 3 tamshı betadinitrifenol tamızılıp, ashıq sarı ren`ge engenge shekem neytrallanadı.

Neytrallang`an eritpe 50 ml-lik o`lshew kolbasına tolıq o`tkerilip, 2 ml molibden reaktivi qosıladı ha`m sızıqqa sa`l jetkermey suyıltırıldı, jaqsılap shayqatıladı. U`stine 0,5 ml. xlorli kaliy eritpesi qosilip, 5 minuttan keyin kolorimetrde tekseriledi (eritpe hawa ren`de boladı)

U`lgi eritpesin tayarlaw – 1,9167 g jan`a qayta kristalliztsiyalang`an x.ch. fosforlı qıshqıl kaliy (KH<sub>2</sub>PO<sub>4</sub>) 1 l distillengen suwda eritiledi. Onnan 50 ml alınıp, 1 l-ge shekem suyıltırıladı. Son`g`ı eritpeden 100 ml 1 l-lik kolbag`a alınıp, sızıqqa shekem suwg`a toltırıladı. Bul u`lgi eritpesinin` 1 ml-de 0,005 mg P<sub>2</sub>O<sub>5</sub> boladı. U`lgi eritpesinen to`mendegi sxema boyınsha rabochiy eritpeler tayarlanadı:

Kolba	1	2	3	4	5	6	7	8	9	10