|
Tiykarg`i sapa reaktsiyaları:
1. Suwda eriwshen`ligi. Eriwshen`ligine qaray u`sh gruppag`a to`ginlerdi bo`liwge boladı: a) suwda tolıq eriwshen` – barlıq azotlı ha`m kaliylı (kaliymagdan basqası) ha`m bir qansha quramalı to`ginler (ammofos, diammofos); b) suwda az eriwshen` to`ginler-superfosfat. Kalimag, nitrofos, nitrofoskalar;v) suwda erimeytug`ın barlıq fosforlı (superfosfattın` basqa) to`ginler
Eriwshen`lik da`rejesin anıqlaw ushın probirkag`a 1 g. shamasında to`gin alınıp u`stine 10 ml distillengen suw quyıladı. Probirka jaqsılap shayqatılıp tındırıladı.
2. Silti menen reaktsiyada. to`ginde ammiak bir ekenligi belgilenedi. Eger ammiak bolsa probirka awzına kiritilgen qızıl lakmus qag`azı hawa ren`ge o`zgeredi yamasa ammiaktın` iysinende biliwge boladı.
3. Xlorli bariy menen reaktsiya to`ginde sulfat ionının` (SO42-) barlıg`ın ko`rsetedi. To`gin eritpesine 1-2 tamshı BaCL2 qosqanda, eritpede sulfat ion bolsa su`t ren`li sho`gindi (BaSO4) payda boladı:
(NH4)2SO4+BaCL2=↓BaSO4+2NH4CL
4. Azot qıshqıl gu`mis penen reaktsiyada (AgNO3) to`gin eritpesinde aq irimshik tu`rinde qaldıq bolıwı xlordın` barlıg`ın ko`rsetedi.
KCL+AgNO3=KNO3+AgCL↓
AgNO3 sulfat ion menen de aq qaldıq beredi, biraq sulfattın` xlorlı bariy menen payda bolatug`ın qaldıg`ına qarag`anda a`dewir az boladı. To`gin eritpesinde AgNO3 ta`sirinde sarı qaldıq payda bolıwı to`ginde fosfordın` bar ekenligin ko`rsetedi.
5. Kislota menen reaktsiya Fosforli ha`m ha`kli to`ginlerdi anıqlawda qollanıladı. Probirkag`a 1 g to`gin salınıp u`stine bir neshe tamshı duz kislotasin (1%li HCL) qosqanda to`ginnin` ko`biklenip qaynawı uglekisliy gazdın` bo`linip shig`iwinan boladı (ha`kli to`ginler ha`m tomasshlak)
CaCO3+2HCL=CaCL2+H2O+CO2
Superfosfat, pretsipitat ha`m fosforit unı kislota ta`sirinde ko`biklenbeydi.
6. Ko`mir shog`ında tekseriw. Kristallı ha`m suwda eriytugın to`ginler menen ju`rgiziledi. Kasiqsha yamasa shpateldegi shoqqa 0,2-0,3 g. (pıshaqtın` ushı menen) to`gin salınıp onın` shashırawı, janıw tezligi, jalınnın` ren`i, tu`tewi iyisi baqlanadı. (suwda erimeytug`ın to`ginler ko`mir shog`ında tekserilmeydi)
Suwda eriytug`ın to`ginlerdi anıqlaw. Suwda tolıq erigen to`gin eritpesinen probirkag`a u`lgi alınıp ha`r qaysısına ayırım BaCL2, AgNO3 ha`m NaOH qosıladı.
Silti qosqanda ammiak bo`lınıp shıqsa, ol to`gin ammoniylı selitra (NH4NO3) yamasa ammoniy sulfatı (NH4)2SO4. Bulardı BaCL2 ja`rdeminde bir-birewinen ajıratıwg`a boladı. Xlorlı bariy ta`sirinde sho`kpe bermese - NH4NO3, al sho`kpe berse - (NH4)2SO4.
Ammoniy selitrası shoqta shashırap janıp ammiak iyisin ha`m tu`tin payda qıladı. Ammoniy sulfatı shoqta shashıramaydı, ammiak bo`lip shıg`aradı.
Alıng`an to`gin u`lgileri u`sh reaktivte de o`zgeris bermese kaliy yamasa natriy selitrası boladı. Bunda ko`mir shog`ında sıya ren` (fioletoviy) berse KNO3, sarı-qızg`ılt ren` berse – NaNO3 boladı.
AgNO3 qosılg`an probirkada aq sho`kpe, BaCL2 qosılg`an probirkada ılaylanıw payda etip, shoqqa salg`anda shashıramastan ammiak bo`lıp shıg`arsa bul to`gin ammoniy xloridi (NH4CL)AgNO3 qosılg`an probirkada sarı sho`kpe, BaCL2 qosılg`an probirkada aq sho`kpe payda bolsa – ammofos (NH4H2PO4) ha`m diamofos (NH4)2HPO4 to`ginleri boladı. Bul to`gin suwda a`ste eriytug`ın bolg’anlıqtan onı suwda eritkende ko`birek shayqalıw kerek.
NaOH qosılg`an probirkada ammiak iyisi bolmasa bul to`gin mochevina –CO(NH2)2 boladı. Ko`mir shog`ında to`gin tuyirshikleri shashırasa ha`m tu`tin shıg`armasa bular kaliyli to`ginler. Eger to`gin ha`r tu`rli ren`de bolsa – silvinit (mKCL+nNaCL). Eger to`gin ko`rinisi as duzına uqsas ha`m de ayırım ren`li kristallar aralasqan bolsa bul kaliyli duz to`gini, (formulası mKCL+nNaCL), AgNO3 qosılg`an probirkada o`zgeris bolmay, tek BaCL2 ta`sirinde su`tke usag`an aq sho`kpe payda bolsa, bul to`gin kaliy sulfatı (K2SO4) boladı.
Argentum nitratı (AgNO3) ta`sirinde aq sho`kpe payda bolsa, bul to`gin kaliy xlor (KCL) to`gini. Eger sho`kpe bermese-kaliy nitratı (KNO3).
Do'stlaringiz bilan baham: | 
