%zbekstan respublikasi a

Topıraq eritpesinin` siltiligin anıqlaw

Topıraqtın` sostavındag`ı karbonatlar suw menen ta`sir etiskende gidrolizge ushırap, eritpede ku`shli tiykar payda bolg`anlıqtan eritpenin` reaktsiyası siltilik qa`siyetke iye boladı.

Na₂CO₃+2H₂O→2NaOH+H₂CO₃

NaHCO₃+H₃O→NaOH+H₂CO₃

Payda bolg`an siltinin` mug`darın kislotanın` normal eritpesi menen neytrallap anıqlawg`a boladı.

2NaOH+H₂SO₄→Na₂SO₄+H₂O

topıraq eritpesindegi siltilik normal ha`m bikarbonatlardın` gidrrlizge ushrawınan payda bolıwı mu`mkin, sonlıqtanda ayırım-ayırım anıqlaw kerek.

Jumıstın` barısı: A) Normal karbonatlardan payda bolg`an siltilikti anıqlaw ushın aldın-ala tayarlang`an topıraq eritpesinen sapa analizdin` na`tiyjesine qaray belgili mug`darın (15,20,25 ml) pipetka ja`rdeminde alıp 100ml lik stakang`a yaki kolbag`a salamızda 2 tamshı fenolftaleyn tamızıp payda bolg`an qızg`ısh ren` jog`alg`ansha 0,02 normal ku`kirt kislotası eritpesi menen titrleymiz ha`m analizdin` juwmag`ın to`mendegi tablitsag`a jazamız.

8-tablitsa

№	Analizge alıng`an eritpe ml	H2SO4 penen titrlewdin`			CO3^-2
		bası	aqırı	ketkeni	M-Ekv	%

CO₂^-2 M-Ekv=f•N•2V•K•X

Bul jerde: f-tirlengen ku`kirt kislotası eritpesinin` faktorı,

N-ku`kirt kislotasının` normallıg`ı,

V-ku`kirt kislotasının` neytrallawg`a ketken mug`darı, ml.

Eskertiw: normal karbonatlardı anıqlag`anımızda titrlewge ketetug`ın kislotanın` mug`darın eki eseleytug`ınımızdın` sebebi olar neytrallaw waqtında tek bikarbonatlarg`a g`ana aylanadı.

2Na₂CO₃+H₂SO₄→2NaHCO₃+Na₂SO₄

K-absolyut qurg`aq topıraqqa aylandırıwshı koeffitsent,

X-100gr topıraqqa aylandırıwshı ko`beytirgish,

Mısalı: analizge 20 ml topıraq eritpesi alıng`an bolsa, onda

20 : 5=4gr topıraqqa tuwra keledi. Sonda

100 : 4=25 boladı, yag`nıy X=25

Topıraq eritpesin analizlegen waqıtta ionlardı 100 gr topıraqqa milligramm- ekvivalent esaplawdan basqa, olardı protsent penen esaplaw qabıl etilgen. Bul ushın ionlardın` mg/ekv mug`darın olardın` grammlıq ma`nisine ko`beytiw kerek.

CO₃^-2%= CO₃^-2 mg/ekv•X

B) Normal karbonatlardı anıqlap bolg`annan keyin. Eger olar joq bolsa da`rriw fenolftaleyn tamızg`annan keyin topıraq eritpesinin` u`stine 2-tamshı metiloranj tamızıp eritpe sarg`ısh tu`sten qızg`ısh kon`ır tu`ske o`tkenshe 0.02 normal ku`kirt kislotası menen titrlep ulıwma siltilikti anıqlaymız.

^9-tablitsa

№	Analizge alıng`an eritpe ml	H2SO4 penen titrlewdin`			HCO3^-
		bası	aqırı	ketkeni	M-Ekv	%

HCO₃^- mg/ekv=f•N•(V₁•V₂)KX

V₂- ku`kirt kislotasının` metiloranj benen neytrallawg`a ketkeni.ml

HCO₃^-%= HCO₃^- mg\ekv x 0.061