%zbekstan respublikasi a

Topıraqlardın` eritpesinin` ortalıg`ının` pH ko`rsetkishi boyınsha reaktsiyası

pH mug`darı	Topıraq reaktsiyası
3-4	Ku`shli kislotalı
4-5	Kislotalı
5-6	Ku`shsiz kislotalı
7	Neytral
7-8	Ku`shsiz siltili
8-9	Siltili
9-11	Ku`shli siltili

Topıraqtın` qıshqıllıg`ı

Topıraqtın` qıshqıllıg`ı ondag`ı erkin vodorod ionının` mug`darı menen sha`rtlenedi. Ol sanlıq tu`rde vodorodtın` 100 g topıraqqa mg-ekv mug`darında ko`rsetiledi.

Vodorod ionının` topıraq quramında qanday halatta bolıwına baylanıslı qıshqıllıqtın`: aktual (aktiv) ha`m potentsial (jasırın) tu`rlerin ajıratıwg`a boladı. Potentsial qıshqıllıq almasıwshan` ha`m gidrolitlik bolıp bo`linedi.

Topıraq qıshqıllıg`ı haqqında so`z etiw ushın onın` pH ın suwlı ha`m duzlı su`rimnen anıqlaw kerek boladı. pH tın` suwdag`ı eritpedegi mug`darı onın` aktual, al duzlı su`rimdegi mug`darı potentsial qıshqıllıg`ın bildiredi.

Almasıwshan` qıshqıllıqtın` esabınan aktual qıshqıllıqtın` ko`beyiwi protsessi ju`zege keliwi mu`mkin.

Ədette suwlı su`rim pH ının` mug`darı duzlı su`rimdegige qarag`anda ko`birek boladı.

Suwlı su`rimnin` pH ko`rsetkishi (almasıwshan`) nin` ma`nisi topıraqtı karbonatlaw ma`selesin sheshiwde u`lken a`hmiyetke iye boladı. Ja`nede topıraqlarg`a mineral to`ginlerdi qollanıwda almasıwshan` qıshqıllıqtı esapqa alıw za`ru`r boladı.

Topıraqtın` pH mug`darın kollorimetrlik ha`m potentsiometrlik usıllar menen anıqlaydı. Topıraq pH ın kollorimetrlik usıl menen anıqlag`anda tek g`ana mo`ldir tınıq eritpeden anıqlaymız. Topıraq pH ın elektrometrlik usıl menen anıqlag`anımızda mo`ldir ha`m ılaylı eritpeden ha`m topıraq suspenziyasınan anıqlawg`a boladı. Ha`zirgi ku`nde tiykarınan pH tı anıqlawdın` potentsiometrlik usılınan paydalanıladı.