%zbekstan respublikasi a

Bul jerde: B-bo`lekshenin` mug`darı % te,

P-bo`lekshe awırlıg`ı g da,

a- analiz ushın alıng`an topıraq g da,

100-protsentke aylandırıw.

3-tablitsa

Pipetkanı suspenziyag`a batırıw teren`ligi ha`m ha`r qıylı temperatura ortalıg`ında ortasha u`lgi alıw (Stoks formulası boyınsha esaplang`an. N.A.Kachinskiy mag`lıwmatı 1958 jıl)

Bo`lekshelerdin` effektiv diametri	Bo`lekshelerdin` salıstırmalı salmag`ı g/sm^3	Ortasha u`lgi alıw teren`ligi,sm	Suspenziya temperaturasına qarap ortasha u`lgi alıw waqıtı
			10^0	12^0	15^0	17,5^0	20^0	22,5^0	23^0	27,5^0	30^0
0,05-0,01	2,55	25	154sek	144sek	135sek	127sek	119sek	111sek	106sek	100sek	95sek
0,01-0,05	-	10	25min 40 sek	23min 57sek	22min 27sek	21min 04sek	19min 51sek	18min 41sek	17min 39sek	16min 40sek	15min 47sek
0,005-0,001	-	10	1s 42min 41sek	1s 35min 47sek	1s 29min 48sek	1s 24min 16sek	1s 19min 24sek	1s 14min 44sek	1s 10min 37sek	1s 06min 40sek	1s 03min 08sek
<0,001	-	7	29s 56min 48 sek	27s 54min 44sek	26s 11min 41sek	24s 36min 36sek	23s 09min 23sek	21s 48min 13sek	20s 36min 0sek	19s 26min 47sek	18s 24min 54sek
0,05-0,01	2,60	25	149sek	139sek	130sek	122	115sek	109sek	103sek	97sek	92sek
0,01-0,05	-	10	24min 52sek	23min 12sek	21min 45sek	20min 25sek	19min 14sek	18min 06sek	17min 06sek	16min 09sek	15min 17sek
0,005-0,001	-	10	1s 39min 27sek	1s 32min 48sek	1s 26min 59sek	1s 21min 37sek	1s 16min 55sek	1s 12min 24sek	1s 08min 25sek	1s 04min 34sek	1s 01min 10sek
<0,001	-	7	29s 00min 31sek	27s 04min 12sek	25s 22min 28sek	23s 48min 41sek	22s 25min 27sek	21s 07min 17sek	19s 57min 26sek	18s 50min 16sek	17s 50min 20sek
0,05-0,01	2,65	25	145sek	135sek	137sek	119sek	112sek	105sek	100sek	94sek	89sek
0,01-0,05	-	10	24min 07sek	22min 30sek	21min 06sek	19min 48sek	18min 39sek	17min 33sek	16min 35sek	15min 39sek	14min 50sek
0,005-0,001	-	10	1s 36min 27sek	1s 30min	1s 24min 21sek	1s 19min 08sek	1s 14min 34sek	1s 10min 12sek	1s 06min 21sek	1s 02min 38sek	59min 19s
<0,001	-	7	28s 07min 53sek	26s 15min 05sek	21s 36min 25sek	23s 05min 26sek	21s 45min 09sek	20s 28min 59sek	19s 21min 13sek	18s 16min 05sek	17s 17min 52sek
0,05-0,01	2,70	25	140sek	131sek	123sek	115sek	109sek	102sek	97sek	91sek	86sek
0,01-0,05	-	10	23min 24sek	21min 50sek	20min 28sek	19min 13sek	18min 06sek	17min 02sek	16min 06sek	15min 12sek	14min 23sek
0,005-0,001	-	10	1s 38min 38sek	1s 27min 21sek	1s 21min 54sek	1s 16min 50sek	1s 12min 24sek	1s 08min 10sek	1s 04min 24sek	1s 00min 47sek	57min 34sek
<0,001	-	7	27s 18min 21sek	25s 28min 51sek	21s 53min 05sek	22s 24min 42sek	21s 04min 44sek	19s 52min 47sek	18s 48min 40sek	17s 43min 48sek	16s 47min 24sek
0,05-0,01	2,75	25	136sek	127sek	110sek	112sek	105sek	99sek	94sek	89sek	84sek
0,01-0,05	-	10	22min 44sek	21min 31sek	19min 53sek	18min 40sek	17min 35sek	16min 33sek	15min 38sek	14min 04sek	13min 59sek
0,005-0,001	-	10	1s 30min 56sek	1s 24min 52sek	1s 19min 33sek	1s 14min 38sek	1s 10min 19sek	1s 06min 13sek	1s 02min 34sek	59min 04sek	55min 56sek
<0,001	-	7	26s 31min 25sek	24s 45min 04sek	23s 12 min 02sek	21s 46min 19sek	20s 30min 32sek	19s 18min 40sek	18s 14min 51sek	17s 32min 27sek	16s 18min 35sek

Mexanikalıq quramı analizlenip bolg`annan keyin analiz na`tiyjeleri to`mendegi 4-tablitsag`a jazıladı.

4-tablitsa

Topıraq ha`m onın` xarakteristikası	Teren`lik, sm	Tsilindr nomeri	Farfor kesa nomeri	Bo`leksheler u`lkenligi mm de	Farfor kesanın` sap awırlıg`ı, g da	Farfor kesanın` bo`lekshe menen awırlıg`ı, g da	Bo`lekshe gruppalarının` awırlıg`ı , g da	Sap bo`lekshe awırlıg`ı, g da	Bo`lekshenin` mug`darı % te

Demek, pipetka ja`rdeminde mexanikalıq analiz qılg`an waqıtta elekshelerdegi bo`leksheler menen ha`mmesi bolıp 6 tu`rdegi bo`leksheler anıqlanadı. Yag`nıy 1-0,25; 0,25-0,1 (elekshelerde), 0,1-0,01 (sekundlıq), 0,01- (minutlıq), 0,005-0,001 (saatlıq) ha`m 0,001mm den kishi (sutkalıq) bo`leksheler ajıratıladı. Bul altı mexanikalıq gruppanın` ulıwma protsentlik mug`darın 100% ten alıp taslaw na`tiyjesinde jetinshi 0,01-0,05 mm u`lkenliktegi bo`leksheler tabıladı. Mısalı, mexanikalıq analiz na`tiyjesinde to`mendegi mag`lıwmatlar alındı.

5-tablitsa

Bo`leksheler razmeri
Mm esabında	% esabında
1,0-0,25	2,51
0,25-0,1	8,15
0,05-0,01	35,11
0,01-0,005	18,19
0,005-0,001	15,03
0,001>	8,07

Altı bo`leksheler mug`darının` jıyındısı 87,07% ke ten`, tabılıwı kerek bolg`an bo`lekshe 0,1-0,05 mm (mayda qum) mug`darı 100-87,07=12,94% ke ten` boladı.

Alıng`an mag`lıwmatlarg`a tiykarlanıp topıraqtın` qaysı mexanikalıq quramına tiyisli ekenligin to`mendegi 6-tablitsadan tabamız.

6-tablitsa

Topıraqlardın` mexanikalıq quramına qaray klassifikatsiyası (N.A.Kachinskiy 1957)

Fizikalıq saz %			Fizikalıq qum %			Mexanikalıq quramı boyınsha ataması
Podzollasqan	Sho`l zonasındag`ı qızıl ha`m sarı	Shortaplar ha`m kebirler	Podzollasqan	Sho`l zonasındag`ı qızıl ha`m sarı	Shortaplar ha`m kebirler
0-5	0-5	0-5	100-95	100-95	100-95	Baylanıspag`an qum
5-10	5-10	5-10	95-90	95-90	95-90	Baylanısqan qum
10-20	10-20	15-10	90-80	90-80	90-85	Qumlaqlı
20-30	20-30	15-20	80-70	80-70	85-80	Jen`il qumaq
30-40	30-45	20-30	70-60	70-55	80-70	Orta qumaq
40-50	45-60	30-40	60-50	55-40	70-60	Awır qumaq
50-65	60-75	40-50	50-35	40-25	60-50	Jen`il saz
65-80	75-85	50-65	35-20	25-15	50-35	Orta saz
>80	>85	>65	<20	<15	<35	Awır saz