Ózbekstan Respublikası joqarı hám orta

TILDIŃ ANIQLAMASI

Tildiń eki túrli mánisi bar:adamnıń bir múshesi-sóylew aǵzası, xalıqtıń sóylew tili. Seslik til degen ne? degen sorawǵa juwap oǵada hár qıylı. Birewler tildi fizika-fiziologiyalıq tárepine qaray onı biologiyalıq qubılıs dese, ekinshiler tildi psixologiyalıq qubılıs, 3-ler jámiyetlik qubılıs dep sanaydı. Tilge baha bergende birewler bir túrli belgisin kózge tutsa, ekinshiler ekinshi túrli belgisin kózge tutadı, úshinshiler úshinshi belgisin tiykarǵa aladı t.b.

Tildiń jámiyetlik xızmetin kózde tuta otırıp, oǵan «oydı qáliplestirip jarıqqa shıǵarıwshı qural»dep anıqlama beremiz: Tildiń strukturalıq, materiallıq táreplerin esapqa ala otırıp, oǵan «atpas jasawda zárúrli bolǵan elemenlerdin,qádelerdiń,rejelerdiń jıynawı» dep anıqlama beriwge boladı.t.b.Ayırım ilimpazlar tildiń eki júzge shamalas anıqlaması bar dep sanaydı. Olardıń ishinde hámmesine ortaq anıqlama «Til-adam qatnasınıń eń áhmiyetli quralı «anıqlaması. Al ekspressivlik xızmeti jaǵınan alǵanda, «til-oydıń eń tikkeley shınlıǵı,praktikalıq shın sapa»oydı qáliplestiriw jarıqqa shıǵarıwshı qural.
Tildiń qatnas quralı bolıwı onıń kommunikativlik qásiyeti bolsa, adamnıń psixolgiyalıq joyılıp ańlatıwı tildiń ekspressivlik qásiyeti boladı.
Qatnas quralı bolıw-tildiń eń negizgi xızmeti. til adamlar ortasında qatnas quralı xızmetin atqarıp tursa, ol túri til delinedi,onday xızmet atqarıwdan qalǵan til óli til delinedi.
Anıqlamalar ishinde tildi tanbalar sisteması,semiotikalıq sistema delingen anıqlama da bar.Biraq tildi tanbalar qásiyetler bolǵanı menen onı dál tanbalar sisteması dep esaplaw qıyın.
Tildiń tábiyatı. Tildiń tábiyatı degen de biz onıń qanday qubılısqa jámiyetlik, tábiyat qubılısına jatatuǵınlıǵı kózde tutıladı. Lingvistika tariyxında naturalist aǵımınıń wákilleri tildi biologiyalıq qubılıs deydi. olar til adam organimizminiń tábiyat tárepinen berilgen biologiyalıq qásiyeti, til áwladtan áwladqa ótip otırıwı kerek deydi. Biraq tájiriybe tildiń tuxım quwatlaytuǵın qubılıs emesligin tastıyıqlaydı.