Ózbekstan Respublikası joqarı hám orta

STRUKTURALIQ LINGVISTIKA

19. 
    ásirdegi eń kóp taralǵan lingvistikalıq mektep strukturalıq lingvistika boldı. Bul baǵıt 20-jıllardan baslap belgili bola basladı. Biraq «Ctruktura» degen termin X. Posse tárepinen 1939-jıldan baslap qollana baslaǵan. Bul mekteptiń payda bolıwına túrli sebepler boldı. Ulıwma ilimniń, sonıń ishinde matematika, kibernetika, logikanıń rawajlanıwı, elektron mashinalardıń payda bolıwı, onı til bilimine qollanıw talabınıń ósiwi, tildiń ámeliy xızmetleriniń quramalanıwı hám
    

t.b Mine,bulardıń bári strukturamızda aǵımnıń payda bolıwına alıp keledi. Sonday- aq tildiń jaqınlıǵın, tuwısqanlıǵın, shıqqan tegin ashıw endi jetkiliksiz boldı. Onıń menen salıstırmalı tariyxıy til bilimi shuǵıllanıp kelgen edi. Endi tildiń elementleri óz-ara baylanısadı.Onda qanday zańlıqlar bar. degen sorawlarǵa juwap beriw kerek boladı.
Usınday sebeplerden strukturalıq lingvistika kelip shıqtı. Bul aǵım birden payda bolmadı. Onıń negizi V. Gumboldt,F.de Sossyur,I.A.Boduen de Kurtune miynetlerinde salındı. Strukturamız mektebi ásirese F.de Sossyur miynetlerine cúyenedi.
Strukturamızdıń úsh mektebi bar: Praga,Konengagen hám Amerika deskriptivlik mektepleri. Olardı birlestiretuǵın ortaq máseleler bar.
Bulardıń bári jas grammatizmge qarsı tildi ishki elementlerdiń baylanısınan,sistemadan,stukturadan turadı dep sanaydı. Til biliminiń wazıypası- tildiń qurılısın izertlew dep biledi, strukturasın lingvistika dep atalıwı da sonnan. Bul mektep wákilleriniń hámmesi F.de Sossyurdıń izi menen tildi tanbalar sisteması dep qaraydı.
PRAGA MEKTEBI. Bul mektep 1926-jılı qáliplesken. Bunı shólkemlestiriwshi shex alımı prof. V.Matezius (1882-1945), Dógerek aǵzaları Gavranen,Tranka,Skalishka,sonday-aq orıs emigrantları S.Karshevskiy, R.YAkobson,H.S.Grubeckiyler boldı. Bulardıń ayırıqsha tabısqa jetken tarawı fonologiya ilimi boldı. Ayrıqsha H.S.Grubeckiy óziniń ustazı Bodzen de Kurteneniń fonema tárepi ilimin basshılıqqa alıp «Fonologiyanıń tiykarları»degen miynetin dóretti.Kitap 1939-jılı nemisshe baspadan shıqtı, 60-jılı orıssha awdarıldı.