Ózbekstan Respublikası joqarı hám orta

TIL BILIMINIŃ BASQA ILIMLER ORTASINDA TUTQAN ORNI

Barlıq ilimler burın tábiyatlıq ilimler hám jámiyetlik ilimler dep ekige bólinse,keyinirek olar ele de anıqlap konkretlestirilip),tábiyat qubılısların hám onıń nızamlılıqların úyretetuǵın tábiyattanıw (tábiyatlıq ilimler),jámiyetlik qubılıslardı hám onıń nızamlılıqların úyretetuǵın,jámiyetlik yamasa sociallıq ilimler, tábiyat, jámiyet hám oylawdıń ulıwmalıq nızamlılıqların úyretetuǵın filosofiya ilimi bolıp úsh toparǵa bólinetuǵın boldı.

Tábiyat tanıw hám jámiyetlik ilimler ortasınan (shegarasınan)óz ishine awıl xojalıq hám medicina ilimlerin qamtıytuǵın texnikalıq ilimler payda boldı. Sonday-aq tábiyat tanıw hám filosofiya ilimleri ortasınan matematikalıq logikanı,kibernetikanı óz ishine qamtıytuǵın matematikalıq ilimler payda boldı.
Til bilimi adamzat tili haqqındaǵı ilim retinde ol jámiyetlik ilimlerdiń qatarınan orın aladı. Biraq bunday durıs juwmaqqa hámme birden kele qoymadı. Kerisinshe,XIX ásirde gey bir ilimpazlar tildi tábiyatlıq qubılıs dep esaplap,til bilimin tábiyatlıq ilimlerdiń qatarına qosıp koydı. Máselen,nemec ilimpazı Avgust SHleyxer (1821-1868)insan tilin janlı organizmge teńgerdi. Til de janlı organizm sıyaqlı tuwıladı,ósip rawajlanadı, jetilisedi, qartayadı hám óledi dep túsindirdi.Avgust SHleyxer tildi biologiyalıq qubılıs, yaǵnıy tábiyatlıq qubılıslardıń bir kórinisi dep esaplay otırıp,onı izertleytuǵın ilim bolǵan til bilimi de tábiyatlıq ilimler qatarına qosadı.Avgust SHleyxerdiń tildi tábiyat qubılısları
menen teńgeriwi pútkilley háte. Tildi janlı organizm menen teńlestiriwdiń ózi túp tamırınan nadurıs.Janlı organizm bolsa biologiyalıq nızamlar tiykarında payda boladı,rawajlanadı hám óledi.Janlı organizmniń óliwi bolmay qoymaytuǵın haqıyqatlıq.Al insan tiliniń óliwi,joǵalıp ketiwi shárt emes.Durıs,dúnyada joq bolıp ketken,óli tillerde bolǵan.Biraq til qanday janlı organizmlerge salıstırǵanda olardan anaǵurlım uzaǵıraq jasaydı. Tildiń rawajlanıwı,kúshli ógerislerge ushırawı múmkin,tek siyrek jaǵdaylarda joq bolıp ketedi. Janlı organizm biologiyalıq qubılıs bolsa,til jámiyetlik qubılıs qatarınan orın aladı. Olardıń rauajlanıw nızamları hár qıylı: Tiri organizm tábiyat nızamları tiykarında,til jámiyet nızamları tiykarında rawajlanadı.
Tildiń jámiyetlik qubılıs bolıwı,onıń jámiyetlik rawajlanıw nızamları tiykarında rawajlanıwı,sonıń menen birge tildiń basqa barlıq jámiyetlik qubılıslardan ayırılıp turatuǵınlıwı,onıń tábiyat qubılısları menen de tıǵız baylanıslı bolıwı-bulardıń bári til biliminiń basqa ilimler ortasında ayırıqsha orındı iyeleytuǵınlıǵın kórsetedi.