Ózbekstan respublikasí joqarí HÁm orta arnawlí bilimlendiriw ministrligi

9.2.  Tapsırma. 
«Qaraqalpaq tiliniń dialektologiyalıq sózligi»nde 
berilgen  arqa  hám  qubla  dialekt  materialların  salıstırıń. 
Ayırmashılıǵın kórsetiń.  
 
Sorawlar 
1. Qaysı sóz shaqaplarında morfologiyalıq ózgeshelikler kóbirek 
seziledi? 
2. Qaysı sóz shaqaplarında dialektlik ózgeshelikler sezilmeydi? 
3. Almasıqlar ádebiy tildegi sózler menen birdey qollanıla ma? 
 
TAYANÍSH TÚSINIKLER: 
Leksika
-
semantikalıq  usıl  –
  sózdiń  óziniń  morfemalıq  quramın 
ózgertpesten basqa sóz shaqabına ótiwi. 
 
Leksikalıq  máni 
–  sózdiń  predmet  yamasa  qubılıslar  haqqında 
dáslepki tiykarǵı mánisi. 
Morfologiya 
–  sóz  hám  sóz  formaların,  sóz  shaqapların,  sóz 
shaqaplarınıń  morfologiyalıq  kategoriyaların  úyrenetuǵın  tildiń 
belgili tarawı. 
 
Test 
Dialektlik 
ózgeshelikler atlıqtıń 
qaysı kategoriyalarında 
kóbirek seziledi? 
a) Seplik jalǵawlarında 
b) San kategoriyasında 
v) Tartım kategoriyasında 
g) Betlik jalǵawlarında 
Gidiriw // yegleniw // 
kútiw // toqtaw sózleri 
qaysı sóz shaqabına 
qatnaslı? 
a) Ráwish sóz shaqabına 
b) Kelbetlik sóz shaqabına 
v) Almasıq sóz shaqabına 
g) Feyil sóz shaqabına 
Grammatikalıq 
ózgeshelikler qanday 
boladı? 
a) Sózlerdiń túrleniwi menen baylanıslı 
b) Sózlerdiń dizbeklik ózgeshelikleri 
menen baylanıslı 
v) Bul ózgeshelikler sózlerdiń formaları 
menen, olardıń túrleniwi yamasa 
sózlerdiń dizbeklik ózgeshelikleri menen 
baylanıslı  
g) Sózlerdiń formaları menen baylanıslı 
83

---

H. Hamidov qaysı 
wálayatta jasaytuǵın 
qaraqalpaqlardıń 
sóylew tili haqqında 
ilimiy pikir bildirgen? 
a) Samarqand 
b) Kenimex 
v) Surxandárya 
g) Buxara  
Jubaylas dialektizmler 
degen ne? 
a) Tek ádebiy tilde qollanılatuǵın sózler 
b) Óz aldına qollanılatuǵın sózler 
v) Teńdey qollanılatuǵın sózler 
g) Ádebiy til hám basqa dialekt, 
sóylesimlerde jubayı bar dialektlik sózler 
Ádebiy til hám basqa dialekt, 
sóylesimlerde jubayı bar dialektlik sózler
  
Kelte // pákene // 
mırtıq // shúreney 
sózleriniń sıńarları 
qaysı sóz shaqabınan 
bolǵan? 
a) Feyil 
b) Atlıq 
v) Kelbetlik 
g) Ráwish 
Seplik jalǵawları, 
qosımtalarǵa baylanıslı 
ózgeshelikler qanday 
ózgeshelikke jatadı? 
a) Grammatikalıq  
b) Leksikalıq 
v) Fonetikalıq 
g) Morfologiyalıq 
Shanıshqını qolına 
alıp, ushına arqandı 
bayladı da, qaysısın 
shanshayın dedi. Anaw 
turǵan qarajaldı. 
«Qarajal» neniń 
ataması? 
a) Balıqtıń 
b) Jılqınıń 
v) Túyeniń 
g) Haywannıń 
Tańlaq hám eliklewish 
sózlerdiń 
qollanılıwında 
jergilikli ózgeshelikler 
gezlese me? 
 
a) Az gezlesedi 
b) Gezlespeydi 
v) Gezlesiwi múmkin 
g) Eliklewishte gezlesedi 
 
 
 
84

---

Tos basqan awlar uzın 
sırǵawılda jayıwlı tur. 
Dialektlik sózdi tabıń? 
 
a) Sırǵawıl 
b) Awlar 
v) Tos basqan 
g) Jayıwlı tur