Ўзбекистонда хотин-қизлар ҳУҚУҚларини таъминлашнинг ташкилий-ҳУҚУҚИЙ

2.9. Хотин-қизларни камситишга доир муаммоларни 
ҳал этишнинг назарий жиҳатлари
Ҳозирги замонда жаҳон мамлакатларида хотин­қизлар ўз ижтимоий ва иқтисодий 
ҳуқуқларини амалга оширишда дуч келадиган камситиш ҳоллари кам эмас. Бунинг са­

---

Ўзбекистонда хотин-қизлар ҳуқуқларини таъминлашнинг ташкилий-ҳуқуқий асосларини такомиллаштириш • 39
баблари турлича. Одамлар онгида хотин­қизларга нисбатан нотўғри фикрнинг, эскирган 
урф­одат ва анъаналарнинг сақланиб қолганлиги, жамият ҳуқуқий онгининг етарли да­
ражада эмаслиги, хотин­қизларнинг, шунингдек, айрим раҳбар шахслар ҳуқуқий мада­
ниятининг пастлиги ва бошқалар шулар жумласидандир. Амалдаги қонунчиликни ва 
унинг қўлланишини ўрганиш, миллий қонунчиликдаги алоҳида қоидаларнинг такоми­
лига тўла етмаганлиги хотин­қизларни ҳуқуқлари бузилишига олиб келадиган сабаб­
лардандир, деб ўйлаш учун асос бўла олади. Бу масалага батафсилроқ тўхталамиз.
Фуқароларнинг ижтимоий ва иқтисодий ҳуқуқларини тартибга соладиган турли ҳуқуқий 
ҳужжатларда Ўзбекистон Республикаси Конституциясининг 18­моддасида белгиланган, 
фуқаролар жинсидан қатъи назар бир хил ҳуқуқларга эгалиги тўғрисидаги қоида акс этган. 
Шу билан бирга бу соҳада амалда бўлган кўпчилик қонунларда («Фуқароларнинг давлат 
ижтимоий таъминоти»
7
, «Меҳнатни муҳофаза қилиш тўғрисида»
8
, «Аҳолининг бандлиги 
тўғрисида»
9
, «Таълим тўғрисида»
10
ва ҳ. к. ) камситишларга йўл қўймасликни назарда тутади­
ган ва улардан ҳимоя қилувчи амалий чораларни белгилайдиган нормаларнинг йўқлигидан 
ташқари, уларда «камситиш» ёки «дискриминация» атамаси ҳатто ишлатилмаган ҳам.
Ўзбекистон Республикасининг «Фуқаролар соғлигини сақлаш тўғрисида»
11
ги қонунида 
камситишлардан ҳимоя қилиш тўғрисида гапирилса­да, бу тушунча жуда тор талқин 
этилган. Бу қонуннинг 13­моддасига кўра, давлат фуқароларга, касалликнинг қайси 
шак лига чалинганлигидан қатъи назар камситилишдан ҳимоя қилишни кафолатлайди.
Шундай қилиб, фуқароларнинг ижтимоий ва иқтисодий ҳуқуқларини мустаҳкамлайдиган 
кўпчилик қонунларда камситишга йўл қўйилмаслиги, улардан ҳимояланиш имконият­
лари, жумладан суд ҳимояси тўғрисидаги қоидалар мавжуд эмас.