Ўзбекистон республикаси ветеринария ва чорвачиликни ривожлантириш давлат қЎмитаси

Патогенези. Жуда мураккаб. ХОБ лар тери ва шиллиқ пардаларга маҳаллий қитиқловчи таъсир кўрсатади.
ХОБ лар политроп таъсирга эга заҳарларга мансуб бўлиб нисбатан марказий нерв системаси ва жигарни шикастлантиради. Бош мия нерв тўқимасини қитиқлаб, ХОБ лар уларда нерв медиаторларини юқори концентрацияда тўпланишига натижада марказий нерв системаси, периферик нерв системасининг функционал ҳолатини ўзгаришларига олиб келади, қалтирашлар пайдо бўлади, нафас маркази шикастланади.
Жигарга тушиб унда чуқур ўрнашади, гепотацидлар хўжайра мемранаси орқали ўтиб, жигарни барча муҳим функцияларини бузади.
ХОБ ларни патогенезида заҳарларни дехлоранишидан эркин радикалларни ҳосил бўлиши муҳим роль ўйнайди. Улар қон томирлар ўтказувчанлигини кучайтиради, организмни сувсизлантиради. Марказий нерв системаси ва жигар хўжайралари дистрофияси ва оқсил синтезини пасайишига сабабчи бўлади.
ХОБ ларни баъзи метаболитлари юрак- қон томир функциясини бузилишига, организмни кислород билан таъминлашни сусайишига, ҳайвонлар наслдорлигини пасайишига, эмбриотоксик ва тераптоген таъсирларини намоён қилади.
Симптомлари. Заҳарланиш ўткир ва сурункали кечиши мумкин, лекин организмга тушган заҳарни миқдорига ва кантактда бўлиш давомийлигига боғлиқ.
Заҳарланишнинг ўткир кечишида ҳайвонларда умумий қўзғалиш, рефлектор сезувчанликни кучайиши ва кейинчалик сусайиши, оғиздан сўлак оқиши, нафас олишни кучайиши, бурундан суюқлик оқиши, бўйин, гавда, оёқ мускулларини қалтираши кузатилади. Кўриш ва ҳаракат координацияси бузилади, кавшовчи ҳайвонларда ҳансираш ва ошқозон олди бўлимлари тимпанияси пайдо бўлади. Ҳайвонлар кўп ётади, уларда баъзан сузишга хос ҳаракат кузатилади. Қалтирашлар доимий бўлиши ва нафас марказининг тўхташига сабаб бўлади. Қонда 80% гача ацетилхолин миқдори кўпаяди, 35-50% гача холинэстраза камаяди.
Бузоқларда гексахлоран билан заҳарланганда 30-45 мунутдан сўнг заҳарланишнинг биринчи белгилари кузатилади. Бузоқлар безовталанади, қаттиқ мурайди, мускуллар қалтирайди, сўлак оқа бошлайди, дамлайди, қалтирашлар кучаяди ва ўлим содирбўлади. Ўлдирувчи доза 5-10 мг/кг.
Товуқларда қон, эритроцитдар ва гемоглобинни кўпайиши, жигар функциясини бузилиши ва юрак ишини сусайиши кузатилади.
Сурункали кечишида ҳайвон ҳолати сусайиши, иштаҳа йўқлиги, ориқлаш, мускуллар тонуси сусайиши, тез- тез сийдик ва тезак чиқариш кузатилади.
ХОБ ларга сичқонлар, мушуклар,ит,чучқа,от,сигир,қўй сезувчанлиги бор. Диагноз комплекс қўйилади.
1.Анамнез
2.Клиник белгилар.
3.Патанотомик ўзгаришларга
4.Хим токсикоз анамнез ёғ тўқима