Ўзбекистон республикаси ва ўрта махсус таълим вазирлиги техника олий ўқув юртлари талабалари учун дарслик сифатида тавсия этилади

Қоғоз ва картон. Қоғоз ишлаб чиқариш саноатининг 1 м² нинг массаси 180 г гача бўлган маҳсулотлари қоғоз, 180 дан 400 г гача бўлган маҳсулотлари картон деб аталади. Аммо техник нуқтаи назардан бу ерда аниқ чегарани белгилаб бўлмайди.
Қоғознинг хоссалари ишлаб чиқариш технологияси (майдаланиш даражаси, қоғоз варағини олиш, қуритишнинг ўзига хосликлари), қўшимча материаллар (тўлдиргичлар, бўёқлар, елимловчи моддалар) ва ишлов беришга (оқлаш) боғлиқ бўлади. Қоғоз ва картон турли навларининг хоссалари уларнинг қайси мақсадларга мўлжалланганлигига қараб белгиланади. Қадоқлашга мўлжалланган қоғоз қаттиқ, мустаҳкам, тамғани яхши қабул қиладиган бўлиши керак. Бу мақсадларда кўпинча махсус қадоқлаш қоғози ва картон ишлатилади.
Этикетка қоғози. Этикетка тайёрлаш учун асосан ГОСТ 7625 га кўра тўрт А, Б, В ва М маркадаги этикетка қоғозидан фойдаланилади. Уларга рангли этикеткалар муҳрлаш билан бирга зарур ҳолларда лаклаш ва босиб нақш солиш имкони ҳам мавжуд. А маркадаги қоғознинг 1 м² массаси - 80 г ни ташкил қилса, Б ники - 70 г ни, В ники - 45 г ни, М ники - 100-120 г ни ташкил қилади. Этикетка қоғозларидан ташқари ёзув, офсет, босмахона қоғозларидан ва юқори сифатли муҳрлаш учун мўлжалланган қоғоздан ҳам фойдаланилади. Этикеткалар варақлар ҳолида чиқарилиб, кейин алоҳида доналарга бўлинади. Қоғознинг намлиги 5-8 % атрофида бўлиши керак.
Қандолатчилик саноатида маҳсулотларни машиналарда ўраш учун па-рафинланган қоғоздан фойдаланилади. Бу мақсадда ГОСТ 16711 га асосан парафинлаш учун асос сифатида қоғознинг уч маркаси, ОДПЕ-22, ОДПЕ-25, ОДП-22 дан фойдаланилади. Қоғознинг биринчи ва иккинчи тури маҳсулотни ташқи томондан ўраш учун парафинланган этикетка ўрами тайёрлашда ишлатилса, ОДП-22 қоғоз, маҳсулотни ички ураш учун парафинланган қоғоз ишлаб чиқаришга қўлланилади. Қоғоз-асосга дастлаб рангли ёзув ва расмлар босилади, кейин эса у парафинланади. Кўрсатилган маркадаги қоғоз-асос бир хил техник кўрсаткичларга эга: 1 м² нинг массаси мос тарзда 22 ва 25 г ни ташкил қилади. Парафинланган этикеткалар кенглиги 750, 800, 1050 мм бўлган ўрам ҳолида чиқарилиб, кейин керакли ўлчамларда кесилиб бобиналарга ўралади. Парафинланган этикеткаларнинг намлиги 6-9 % атрофида бўлиши керак.