Ўзбекистон республикаси ва ўрта махсус таълим вазирлиги техника олий ўқув юртлари талабалари учун дарслик сифатида тавсия этилади

Қадоқлашда қўлланиладиган қўшимча ва ёрдамчи материаллар
Елим. Қадоқлаш учун табиий ва синтетик елимдан фойдаланилади. Табиий елимлар минераллардан, ўсимликлардан ва ҳайвон маҳсулотларидан тайёрланган бўлиши мумкин. Синтетик елимларни ишлаб чиқариш учун иссиқлик таъсирида юмшайдиган ва қотадиган синтетик смолалар ва сунъий моддалардан фойдаланилади.
Таркиби ва консистенциясига кўра елимлар қаттиқ, суюқ, сувда ёки органик эритувчиларда эрийдиган, сувли дисперсия кўринишида бўлиши мумкин.
Ўсимлик маҳсулотларидан тайёрланган елимлар. Ўсимликлардан тайёрланган елимлар орасида таркибида крахмал мавжуд бўлган елимлар катта аҳамиятга эга. Термик ишлов бериш натижасида сувга аралаштирилган буғдой, маккажухори ва картошка крахмали клейстерланади, натижада қоғозларни елимлаш учун яроқли, қуруқ моддаларининг миқдори кам бўлган елим тайёр бўлади, аммо елимлаш жараёни узоқ давом этади. Кимёвий моддалар қўшилганда крахмалнинг эрувчанлиги ортади ва елимлаш мустаҳкамлиги ошади.
Фойдаланишдан олдин бундай елимни совуқ сувда эритиш керак, холос.
Крахмал дэкстрин елими. Модификацияланган крахмалдан иборат. У оч сариқ рангдаги кукун, иссиқ сувда исталган нисбатларда эрийди. Декстриндан қуруқ моддаларининг миқдори катта бўлган ва боғланиш кучи юқори бўлган елим тайёрланади. Елимлаш тез амалга ошади ва бу елимдан катта тезликда ишловчи қадоқлаш машиналарида фойдаланиш мумкин. Крахмал асосида тайёрланган елим қутилар ва халталарни тайёрлаш ва беркитишда, турли хил қоғозларни елимлаш, ёрлиқларни ёпиштиришда кенг қўлланилади.
Ҳайвон маҳсулотларидан тайёрланган елимлар. Ҳайвон маҳсулотларидан тайёрланган елимларда оқсиллар асос бўлади.
Казеин - сутдан кислоталар ёрдамида чўктириш йўли билан тайёрланади. Казеин оддий сувда бўкади, аммо ишқорли сувда эрийди. Қуриганидан сўнг казеин эластик, яхши ёпишувчи қатлам ҳосил қилади; казэин елими асосан қоғоз ва пергаментни ишончли елимлайди, у кўпинча металл банкалар, шиша ва чинни идишларга ёрлиқларни ёпиштиришда ишлатилади. Озиқ-овқат маҳсулотлари учун мўлжалланган қадоқлаш воситаларини елимлашда шуни унутмаслик керакки, барча ўсимлик ва ҳайвон маҳсулотларидан тайёрланган елимлар микроорганизмлар учун яхши озиқавий муҳит ҳисобланади, шунинг учун уларга консервловчи моддалар қўшиш керак.
Озиқ-овқат маҳсулотларини қадоқлашда ҳайвонлардан тайёрланган елимлар ҳидининг ёқимсизлиги учун қўлланилиши чегараланган.