Ўзбекистон республикаси қурилиш вазирлиги ўзбекистон республикаси

12.1-расм. Сополнинг сув шимувчанлигининг хомашёни
куйдириш ҳароратига боғлиқлиги

Расмдаги A нуқтага тўғри келадиган ҳарорат куйдиришнинг бошланғич ҳарорати (t_А) дейилади.

Сополнинг сув шимувчанлиги тахминан 5% га тенг бўлгандаги куйдириш ҳарорати (t_Б) деб аталади. Ғовак сопол куйдириш жараёнининг максимал ҳарорати, хомашёнинг куйиш ҳароратидан паст бўлганда олинади. Унинг сув шимувчанлиги 5% дан ошади.

Зич сопол хомашёни юқори ҳароратда куйдириш орқали олинади. Зич сополнинг сув шимувчанлиги амалда 0,5-0,7% дан ошмайди.
Расмдаги В нуқтага мос келадиган ҳарорат тўлиқ куйдириш ҳарорати дейилади (t_В). Бунда сув шимувчанлиги кам бўлган зич сопол олиниши мумкин. Расмдаги Г нуқтага мос келадиган ҳарорат оловбардошлик ёки юмшатиш (t_Г) ҳарорати дейилади. Бу ҳарорат пироскоп (хомашёдан тайёрланган уч қиррали кесилган пирамида) ёрдамида аниқланади. Пироскоп қиздирилганда деформацияланади ва унинг учи оловбардош асосга тегади.
Ҳароратнинг t_А- t_В оралиғи куйдириш оралиғи деб номланади.
Зич сопол олиш учун печ баландлиги бўйлаб иссиқлик оқимининг ҳарорати ўзгариши сабабли бу интервал камида 100 °C, ғовак сопол ишлаб чиқариш учун - камида 50 °C бўлиши керак.
Тупроқ ва сопол буюмлар ранги. Каолин - бу оқ рангдаги тоғ жинси. Аралашмалар тупроқни турли рангларда - қизил, жигарранг, яшил ва бошқа рангларга бўяйди. Сопол буюмларнинг ранги хом ашёнинг рангидан фарқ қилиши мумкин. Сопол рангига қараб, тупроқ икки турга ажралади:
Оқ (каолин) - улар оқ рангли маҳсулотларни - фаянс ва чинни ишлаб чиқаришда қўлланилади.
Рангли – турли рангга бўялган сопол буюмлар.
Сопол маҳсулотларининг ранги хом ашёнинг кимёвий ва минерал таркибига, ундаги аралашмалар миқдорига боғлиқ. Масалан, Fe₂O₃ сопол рангини қизилга бўяйди. Рангнинг ҳосил бўлиши интенсивлиги максимал куйдириш ҳароратига боғлиқ, ҳарорат ошиши билан ранги оч қизилдан тўқ қизилгача ўзгариши мумкин.