Ўзбекистон республикаси қурилиш вазирлиги ўзбекистон республикаси

Ярим қуруқ зичлаш усулида ғишт, сопол тошлар, қоплама плиткалари ишлаб чиқилади.
Шликер усулида (қуйма) қолиплаш ғовак гипс намуналарининг сувни шимиш хусусиятига асосланган. Махсулотлар таркибида 30-50% сув бўлган хомашё суспензиясидан қолипланади.
Ўлчанган хомашё шарли тегирмонга ўтказилади, у ерда ҳўл ҳолатида майдаланади ва аралаштирилади. Тайёрланган шликер йирик заррачаларни олиб ташлаш учун элакдан ўтказилади. Ундан кейин, қолиплашнинг иккита усулини қўллаш мумкин:
1. Шликер минорали пуркагичларда қуритилади. Қуритгандан кейин кукуннинг намлиги 7-9% ни ташкил қилади. Маҳсулотлар (қоплама плитка) олиш учун кукун ярим қуруқ усулда қолипланади.
2. Мураккаб шаклдаги маҳсулотлар олдиндан тайёрланган гипс қолипларда ишлаб чиқарилади.
Уч хил қуйиш усули қўлланилади - тўкма, қуйма ва комбинацияланган.
Қуйма усули билан махсулот тайёрлаганда суюқ шликер гипс қолипига қуйилади; қолипнинг сув шимувчанлиги туфайли қолипга солинган қатламнинг ёпишқоқлиги ошади. Ушбу қатламнинг қалинлиги керакли қийматга етганда, ортиқча шликер олиб ташланади, хомашё қолипда сақланади ва ундан чиқарилади.
Қуйма усулда шликер қолип деворларининг орасидаги бўшлиққа қуйилади, бунда шликерни қолипда ушлаб туриш вақти қисқаради, чунки сув қолипнинг ички деворига ҳам шимилади.
Юпқа мураккаб шаклдаги маҳсулотлар шликер усулида - кимёвий идишлар, фаянс ва чинни буюмлар олинади.
Маҳсулотларни пластик ва шликер усуллари билан қолиплаганда, хомашё куйдирилишидан олдин қуритилиши керак.


12.3. Пардозбоп сопол махсулотларини хиллари
Маҳаллий тупроқ асосида янги инноватцион ғишт

Ўзбекистонда сопол ашёларни ишлаб чиқариш саноати мустақиллик йилларида анчагина такомиллашди ва янги-янги пардозбоп ашёлар ишлаб чиқариш теxнологиялари йўлга қўйилди. Аммо сопол ашёлардан энг кўп тарқалган ғишт ишлаб чиқариш теxнологияси деярли ўзгармай қолмокда. Қурилиш ғиштини пишириш ва қуритишга сарфланадиган энергия миқдорининг кўплиги ва уни қурилиш индустриясида қўллаш теxнологиясининг эскилигича қолаётганлиги сўз юритилаётган мавзунинг долзарблигини асослайди. Юқорида келтирилган камчиликлар, қуйида тавсия этилаётган инноватцион теxнология асосида олинадиган қурилиш ғиштини ишлаб чиқариш ва қўллашга доир иктисодий самарадор таклифларни ишлаб чиқиш ва ҳаётга татбиқ этиш зарурлигини англатади.