Қурилишда ишлатиладиган сопол буюмларнинг хоссалари ва ишлатилиши ҳақидаги маълумотлар
12.1-жадвал
Ашё
номи
|
Хомашё
|
Ишлаб чиқариш жараёнлари
|
Хоссалари
|
Ишлатилиши
|
1
|
2
|
3
|
4
|
5
| Ғовак сопол |
Тупроқ, лой, ғовак ҳосил қилувчи қўшилмалар.
|
Юқори ҳароратда хомашёни 1350-1500оС да пишириб олинади.
|
Сув шимувчанлиги 5% дан кўп.
|
Ғишт, черепица, сирланмаган буюмлар
| Пишиқ ғишт |
Таркибида SiO2–40…50%, Al2O3–40…50%, Fe2O3– 9…15% ва MgO, CaO, Nа2О, К2О бўлган соз тупроқ.
|
Хумдонда 1100-1500оС хароратда пиширилади.
|
Ўлчамлари 250х120х65 ёки 250х120х88 мм. Rсиқ=7,5-30МПа.
Rэг=1,8МПа.
=1,7-1,9г/см3
=0,7-0,85Вт/моС.
|
Юк кўтарувчи ва тўсувчи деворларни терилади.
| Енгил ғовакли ғишт |
Осон эрувчан соз тупроқ ва турли ёнувчи қўшилмалар –қипиқ, торф, тошкўмир кули.
|
Хумдонда 950-1000оС хароратда пиширилади.
|
Ўлчамлари 250х120х65 ёки 250х120х88 мм. Rсиқ=3,5-10МПа.
=0,7-1,45г/см3
Деворни оғирли-гини 20%гача камайтиради.
|
Енгил деворлар теришда ишлатилади.
|
12.1-жадвал давоми
1
|
2
|
3
|
4
|
5
| Сопол плитка |
Осон эрувчан ва ўтга чидамли соз тупроқга кварц қуми ва фаянс қоришмаси, глазурь ва турли қўшилмалар.
|
Хумдонда 1000-1100оС юқори хароратда пиширилади. Расм юзага мустаҳкам ёпишиши учун электр хумдонда 700-780оС да қиздирилади.
|
Ўлчамлари 150х150х6…10 мм Музлашга чидамлилиги 25 циклдан кўп.
Сув шимувчанлиги 14% гача.
|
Деворларни ташқи ва ички юзаларини қоплашда, пардозбоп ашё сифатида ишлатилади.
| Сопол черепица |
Соз тупроқ ва турли қўшилмалар.
|
У нам усулда тайёрлан-ган лой қоришмасини пухта ишлаб штамплаш йўли билан зичловчи машинада олинади.
|
Ўлчамлари 333х200 ёки 160х155 мм.Rсиқ=70МПа.
Муз. чидам. 25 циклдан кўп.
|
Том ёпишда 1м2 юзага черепица-дан 40 та қолган хилларидан 14-20 дона кетади.
| Мозаика ва сигран |
Юзаси сир билан қопланган шиша плиткалар хром оксиди қўшилган темир тошқол ва ши-шабоп хомашё эритиб сигран олинади.
|
Шишабоп хомашёни 1350-1500оС да эритиб қалинлиги 5 мм ли шиша тахтаси майда бўлакларга маълум ўлчамларда бўлинади ва юза қисмига хар хил рангли суртилган глазур (сир)ни яна 950-1100оС да эритилади.
|
Хоссалари шиша буюмларига ўхшаш.
|
Бинонинг ташқи ёки ички юзала-рини қоплашда ишлатилади. Шиша кристалл холатгача куйдирилиб юзасига тасвир берилса сигран олинади.
| Ситал |
Шишабоп хомашё эритмасини кристалланишидан хосил бўлади.
|
Шиша шихта эрити-лади (1700оС), қолипла-нади, қиздирилади. Кристалланиш жараёни қолиплашда рўй бера-ди. (1300оСда қизди-риш – 3 соат, 740оС гача совитиш 1,3 соат, 1050оС – яна қиздириш – 1,5 соат ва совутиш).
|
=2,6-2,9г/см3.
Rсиқ=800-1000МПа
Rэг=100-225МПа
W=0%
Кислотага чидамлилик коэффициенти 0,98-0,99.
Ранги – қора, кўк ва оқ.
|
Пардозбоп ситал тахта, кислотага чидамли буюмлар олишда ишлатилади.
| Тошқол ситалл |
Темир рудасини эритганда чиқадиган тошқол эритмасига кварц қуми ва темир сулғфиди аралашма-сини қўшишдан хосил бўлади.
|
Шихта 1300-1700оС да, эритилади қолиплана-ди, қиздирилади. Крис-талланиш жараёни қолипланишда рўй беради. (1300оСда қиз-дириш – 3 соат, 740оС гача совутиш 1,3 соат, 1050оС - қиздириш - 1,5 соат совутиш).
|
=2,6-2,8г/см3.
Rсиқ=500-650МПа
W=0%
Ишқапланиш 0,01 г/м2.
|
Пардозбоп ситал тахта, кислотага чидамли буюмлар олишда ишлатилади.
| Глазурь |
80-90% кремний, каолин, дала шпати, ишқор тузи, қўрғошин , бор кислотаси ва 15% темир оксидлари.
|
Шишасимон қоплама юқори ҳароратда 900-1300оС да пишириб олинади.
|
Сопол ашёларнинг сув шимувчанлиги камайтиради, мустаҳкамлигини оширади. Глазурь қатлам қалинлиги 0,15-0,28мм.
|
Сопол буюмларни қоплаш учун ишлатилади.
|
12.1-жадвал давоми
Do'stlaringiz bilan baham: |