Ўзбекистон республикаси қурилиш вазирлиги мирзо улуғбек номидаги самарқанд давлат архитектура-қурилиш институти

1.3. Қайта қуриладиган турар-жой бинолари, уларнинг ҳажмий-
план ва конструктив ечимлари 
Қайта қуриладиган турар-жой биноларнинг ҳажмий-план ва конструктив 
ечимлари икки қисмдан иборат: кенг корпусли кўп қаватли турар-жой 
биносининг монолит ёки йиғма монолит конструкциядан барпо этиладиган 
янги қисми ва беш қаватли ёки ундан кам қаватли турар-жой биносини 
ифодаловчи реконструкция қилинадиган эски қисми ягона архитектура ва 
қурилиш композициясига бирлаштирилади. Бундай турар-жой биноларнинг 
муҳандислик системалари ва ускуналари умумий (4). Конструктив равишда 
турар-жой биносининг янги қисми мустақил пойдеворга таянади (5), ундан 
тушадиган юк реконструкция қилинаётган бинога ўтказилмайди.
Қайта қуриладиган турар-жой биносининг бир томонидан унинг бутун 
баландлиги бўйича устунлар (1), иккинчи томонидан эса 5-6 м кенгликдаги 
монолит ёки йиғма монолит этажерка (2) ўрнатилади. Олтинчи қават сатҳида 
монолит бетондан балка-деворлар (3) барпо этилади, унинг устки белбоғи 
бўйлаб юқорида қурилган қаватлардан тушадиган юкларни қабул қилувчи 
монолит ёпма-платформа жойлаштирилади. Қайта қуриладиган турар-жой 
биносининг қаватлар сони ҳар қандай бўлиши мумкин (7, 10, 17 ва ундан кўп 
қаватлар) 1.2-расмда кўрсатилгандек. 
Бундай турар-жой биносининг меъморий-план ечимлари умумий 
бўлади. Бутун турар-жой биноси учун ягона муҳандислик системалари, 
иссиқлик, сув, электр таьминоти, ёнғин ўчириш, канализация, лифтлар ва 
паст оқимли телевизион системалар, радио, телефонлаштириш ва бошқалар 
бирга лойиҳаланади. 
1-5 қаватлардаги кичик майдонли квартираларнинг майдони қаватлар-
ни кенгайтириш учун қилинган этажеркалар ва устунлар орасидаги лод- 

---

20 
1.2-расм. Қайта қуриладиган турар-жой биноси конструктив ечимлари-
нинг асосий схемаси: 
1-колонна; 2-монолит қаватларора ёпма; 3- балка-
девор; 4- муҳандислик системалари; 5-бинонинг янги қисмини пойдевори
 
жиялар ёки эркерлари қурилмаси туфайли кенгайтирилади.Олтинчи 
қаватдаги 
квартираларнинг 
планировкаси 
юк 
кўтарувчи 
девор-
балкаларнинг қадамлари билан тартибга солинади ва ундан юқорида 
турган барча қаватларда эркин планировка системаси қўлланилади. 
Қайта 
қуриладиган 
турар-жой 
биносининг 
эски 
қисми 
конструкциялари зарур ҳолларда мустаҳкамланади ва уларнинг узоққа 
чидамлилиги турар-жой биносининг янги қисмининг ишлаш муддатигача 
чўзилади. Қайта қуриладиган турар-жой биносининг техник-иқтисодий 
кўрсаткичлари кенг корпусли турар-жой бинолариникига ўхшайди. 

---

21 
Турар-жой кварталлари ва микрорайонларни комплекс реконструкция 
қилишда, бўш жойларда бошланғич уйларни қуришда ва мавжуд уйлар 
ўрнида қайта қуриладиган турар-жой биносининг кенг корпусли уйларини 
қуришда, илгари етарлича зич бўлмаган биринчи оммавий серияли 
қурилган уйларни бузмасдан реконструкция қилишда кенг корпусли турар-
жой биноларини лойиҳаларидан фойдаланиш, қайта қуриладиган турар-жой 
биносини реконструкция қилишнинг янги концепцияси учун асос бўлиб 
хизмат қилди.