Ўзбекистон республикаси соғЛИҚни сақлаш вазирлиги тиббий таълимни ривожлантириш маркази тошкент фармацевтика институти

Петрушка меваси - Fruсtus Petroselinii
Ўсимликнинг номи. Petroselinum crispum (sativum) - Оддий петрушка.
О иласи. Арiасеае - селдердошлар.
Петрушкани буйи 30-100 см га етадиган 2 йиллик ўт ўсимлик, тик ўсувчи, сершох. Илдизолди барглари 2-3 марта патсимон қирқилган бўлиб, умумий шакли учбурчаксимон. Барг бўлакчалари тишсимон қиррали. Поянинг пастки барглари икки-уч марта қирқилган бўлиб, пояда кетма-кет жойлашган. Поянинг юқори қисмидаги барглари ланцетсимон-чизиқсимон, уч бўлакли. Гуллари майда, поя ва шохларида мураккаб соябонга тўпланган, оқ ёки сарғимтир рангда. Меваси-чўзиқ тухумсимон, кулранг-қўнғир рангли, қўшалоқ писта. Июль ойида гуллайди, меваси августда пишади.
Ўсадиган жойлари. Ватани Ўрта ер денгизи атрофидаги давлатлар. Ўзбекистонда экилади.
Маҳсулотни ташқи кўриниши.
Т айёр махсулот алоҳида-алоҳида йиғилган мева, илдизолди барглар ва илдиздан иборат бўлади. Илдизи цилиндрсимон, устки томони оқ-сарғиш, ичи оқ рангда бўлиб, ҳар хил узунлик ва йўғонликда бўлади. Ўзига хос хушбўй ҳиди, бир оз ширинроқ мазага эга. Меваси осон 2 га ажраладиган писта бўлиб, қизғиш-қўнғир рангда, узунлиги 3,5-4,5 мм, эни 2-3 мм. Меванинг ярим палласининг ички томони текис, ташқи томони дўнг бўлиб 5 та қовирғаси бор. Меваси ўзига хос хушбўй ва бир оз аччиқроқ мазаси бор.
Кимёвий таркиби. Мева таркибида 2-6% гача эфир мойи бор. Мева таркибида фурокумарин бергаптен ва бошқа окси-кумаринлар топилган. Ундан ташқари 22% гача ёғ, ҳамда флавоноидлардан миристицин, апин, 7-апиозилглюкозид-лютеолин, диосмин, апи-генин ва нарингенинлар бор.
Баргида 0,08% гача эфир мойи, витамин С, каротин, лютеолин, апигенин, гулларида-кверцетин ва кемпферол, илдизида - апигенин борлиги аниқланган.
Ишлатилиши. Ибн Сино петрушкани жигар, қоражигар ва бошқа касалликларни даволаш учун, ҳамда пешоб ҳайдовчи сифатида қўллаган. Халқ табобатида мева ва илдиз дамламалари овқат ҳазм қилдирувчи, иштаҳа очувчи, тер ҳайдовчи, буйрак, қовуқда тош бўлганда, пешоб йўллари хасталикларини даволовчи восита сифатида кўлланилади.