Ўзбекистон республикаси соғЛИҚни сақлаш вазирлиги тиббий таълимни ривожлантириш маркази тошкент фармацевтика институти

Қоразира меваси ва мойи - Fructus et oleum Carvi.
Ўсимликнинг номи. Оддий қоразира - Carum Carvi J.
Оиласи. Селдердошлар - Apiaceae (Соябонгулдошлар - Umbelliferae).
Қ оразира ўсимлиги икки йиллик бўлиб бўйи 30-80 см га етади. Биринчи йили илдизолди барглари, иккинчи йили эса пояси ўсиб чиқади. Пояси тик ўсувчи, кўп қиррали, цилиндрсимон, шохлаган. Илдизолди барглари узун бандли, поядагилари қисқа бандли бўлиб пояда кетма-кет жойлашган. Барги 2-3 марта чизиқсимон бўлакларга қирқилган. Гуллари майда бўлиб мураккаб соябонга тўпланган. Косача барглари аниқ билинмайдиган, гуллари оқ ёки пушти рангда бўлади. Тожбарги 5 та, оталиги 5 та, оналиги тугуни икки хонали, пастга жойлашган.Меваси-чўзиқ, қўшалоқ писта.
Географик тарқалиши. МҲД нинг Европа қисмини жанубида, Кавказ ва Ўрта Осиёнинг тоғли вилоятларида учрайди. Украинада ўстирилади.
Маҳсулотнинг ташқи кўриниши.
М аҳсулот ён томонлари ўроққа ўхшаб эгилган, чўзинчоқ қўшалоқ пистадан иборат. Меваси тўқ қўнғир рангли, икки бўлакли бўлиб, узунлиги 3-7 мм, эни 1,5 мм. Яримта меванинг ташқи томони дўнг, ички томони эса текис, 5 та қовурғаси бўлиб 3 таси дўнг томонда 2 таси эса ён томонга жойлашган. Меваси ниҳоятда хушбўй ва аччиқ.
Кимёвий таркиби. 03-7 % эфир мойи бўлиб 50-60% карвон, 40-50% карвакрол ва бошқалар бўлади.
Ишлатилиши. Мева препаратлари (мева суви), эфир мойи ичак атониясини даволашда, оғриқ қолдиришда овқат ҳазм қилишда, сийдик ва ел ҳайдовчи сифатида, тиш оғригида, миозитда ишлатилади.

Ибн Сино қора зира мевасидан ичак ел ҳайдашда, хиқичоқни тўхтатишда, юрак хасталикларида, гижжа ҳайдашда, қусишга қарши, пешоб ҳайдовчи ва овқат ҳазм қилдирувчи восита сифатида фойдаланган.
Ёввойи сабзи меваси - Fructus daucus carotae
Ўсимликнинг номи. Daucus carota - ёввойи сабзи.
Оиласи. Apiaaceae - селдердошлар.
Ё ввойи сабзи икки йиллик ўт ўсимлик. Пояси дағал туклар билан қопланган, қовурғали бўлиб, бўйи 30-100 см гача баландликка етади. Барглари тухумсимон ёки чўзиқроқ, қирқилган - чуқур тишсимон қиррали. Гуллари 10 - 50 та гача гулбандларини ўз ичига олган мураккаб соябонни ташкил қилади, гуллаш муддати тугагандан сўнг ғужанак бўлиб йиғилиб қолади. Гул бандлари олдида кўп сонли чизиқсимон ёки ингичка-чўзиқ тухумсимон қўшимча баргчалари бўлиб, одатда патсимон ажралган бўлади. Гул косача барглари майда, тож барглари оқ-қизғиш, камдан-кам сарғиш рангда бўлади. Меваси-майда, эллипссимон, қўшалоқ донча. Илдизи ингичка, оқиш рангли, еб бўлмайди.