‘zbekiston respublikasi oliv va o rta maxsus ta’lim vazirligi

Maqtash.  0 ‘quvchini  biror  yaxshi  ishi  va  odobliligi  uchun 

sinfda  bolalar  oldida,  umum  o‘quvchilar  majlisida,  devoriy 

gazetada, ota-onalarga xat yozish va shu kabi yo‘llar bilan maqtash 

katta ijobiy natija beradi.

Mukofotlash.  Maktabdagi  eng  oliy  mukofot  boshlang‘ich 

maktabni  bitirganda,  sinfdan-sinfga  o‘tganda  maqtov  qog‘ozi 

berish va o‘rta maktabni bitirganda hamma fanlardan a’lo o‘qigani 

va 

namunali 

xulqi 

uchun 

imtiyozli 

attestat 

berishdir. 

Rag‘batlantirish yolg‘iz ayrim o‘quvchilargagina emas, balki butun 

bir sinf jamoasiga ham qo‘ llanadi.

Pedagogikada bolalami  rag‘batlantirish bilan bir qatorda jazo 

choralari ham qo‘llaniladi.

Jazo.  Jazo -  bolalaming  o‘z xulqi va harakatidagi  nojo'yalik 

hamda  kamchiliklami  anglashiga,  tugatishiga,  yaramas  harakat- 

lardan,  sho‘xliklardan  o‘zlarini  tiyishiga  yordam  beradi.  Maktab 

yoshidagi kichik bolaning xatti-harakatidagi yomon tomonlami o‘z 

vaqtida  qoralash  va  ta’qiqlash,  bolani  ikkinchi  marotaba  shu 

nojo‘ya  harakatlarni  qilmaslikka,  o‘z  xulq-atvorini  tuzatishga 

yo‘llaydi. Lekin bo‘lar-boimasga jazolayverish ham zararlidir.

Bolalarga  nisbatan  jazo  choralarini  qoilashda  quyidagi 

pedagogik  talablariga amal qilish kerak:

a) jazoning haqqoniyligi

b) jazo aybdomi tarbiyalashi

d) aybdor nima uchun jazo olayotganini bilishi  lozim

Asosan  quyidagi jazo  choralari  qo‘llanishi  mumkin:  o‘qituv- 

chining,  sinf  rahbarining,  direktoming  o‘quv  yoki  ma’naviy- 

ma’rifiy ishlar bo‘yich o‘rinbosarining tanbehi; parta,  sinf doskasi 

yoki  o‘qituvchi  stoli  yonida  tikka  turg‘azib  qo‘yish;  sinf o‘quv- 

chilari  oldida  ogohlantirish  berish,  darsdan  chiqarib  yuborish; 

bajarilmay  qolgan  sinf yoki uy vazifasini bajarish uchun darsdan

259

---

keyin  olib  qolish;  ta’sir  ko‘rsatish  uchun  pedagoglar kengashiga 

chaqirish;  direktjrning maktab  bo‘yicha beradigan  buyrug‘i  bilan 

ogohlantirish  e’lon  etish;  xulqiga  qo‘yilgan  bahoni  pasaytirish; 

sanab  o'tilgan  jazo  choralarini  qo4 lianganda  o4qituvchi  har  bir 

bolaning  shaxsiy  va  yosh  xususiyatlarini,  sinfiiing  o‘ziga  xos 

xususiyatlarini hisobga olmog4i kerak.