‘zbekiston respublikasi oliv va o rta maxsus ta’lim vazirligi

Uyaltirish,  qizartirish.  Odamning  eng  nozik  his-sezgilaridan 

biri uyat,  or-nomus, sharm-hayo hissidir.  Odam o4z:  «shaxsi»ning 

boshqa  odamlar  ko‘z  oldida  qadrsizlanishini,  ya’ni  belgilangan 

qoidalarni buzganini yoki bilishi kerak bo‘lganini bilmay qolganini 

anglagan taqdirda qizaradi, uyaladi.

Bolalami  tarbiyalashda  ulaming  uyat,  sharm-hayo  hissiga 

ehtiyotlik bilan ta’sir etish kerak. Bolaning uyalishi va qizarishi uni 

shu ayb-xatoni qaytarmaslikka olib kelishi, u tavba qilishi mumkin. 

Lekin  uyalish-qizarish  natijasi  hamma  vaqt  ham  bolani  tavba

260

---

qilishga olib bormaydi.  Bola boshqalar oldida shannaiida bo‘lish, 

qizarishni istamagani uchun noto‘g‘ri xatti-harakatlami yashirincha 

qilishga  intiladi.  Mana  bunday  holda  uyat  ikki  yuziamalik, 

munofiqlikni  keltirib  chiqaradi.  Shuning  uchun  ham  bolalami 

hadeb uyaltiraverish va qizartiraverish yaramaydi. Bundan oqilona 

va  o‘z  o‘mida  foydalanishgina  ijobiy  natija  beradi.  Bolalami 

yolgiz  ekanida  yoki  kamroq  bolalar  o‘rtasida  uyaltirish 

kerak.Yuqorida  aytib  o ‘tilgan  metodlardan  tashqari  kun  tartibi, 

odatlantirish va о‘yin hamda sport vositalaridan foydalaniladi.

Odatlantirishda,  asosan  o‘rgatish,  mashq  qildirish  va  biror 

yomon odatdan qaytarib olish shakllaridan foydalaniladi.