Ўзбекистон республикаси олий ва ўрта масус таълим вазирлиги

Disorbsiya.
To‘yingan absorbentdan yutilgan komponetlar desorbsiyasini suv bug‘i bilan o‘tkazadilar, uning sarfi (G', kmol/soat) uchuvchanligi eng kam bo‘lgan komponentni to‘liq ajratib olishi yo‘li bilan aniqlanadi.
Desorbsiyaning asosiy tenglamasi quyidagi ko‘rinishga ega:

Bunda ' – disorbsiya paytida ajratib olingan istalgan (i) komponent ajratib olish koeffitsenti ulushlari; p-desorberdagi nazariy tarelkalar soni; L_n+1 va L₁ – desorberning suyuq oqimidagi i komponentning boshlang‘ich va oxirgi miqdori, kmol/soat; х_n+1 va x₁ – suyuq oqimdagi i komponintning boshlang‘ich va oxirgi konsentratsiyasi, molyar ulushlarda; S- komponent desorbsiyasi faktori; G' va L – desorberga keladigan gaz suyuqlik oqimining miqdori, kmol/soat.
Absorbsiya va desorbsiya tenglamalari o‘xshash bo‘lganligi sababli, 1 rasmda berilgan Kreyser grafigidan arbsorber va desorberning ham hisobidan foydalaniladi.
Absorbsiya paytida ajralib chiqdigan issiqlik absorber oqimi haroratining oshishiga sabab bo‘ladi, shuning uchun absorberda uncha yuqori bo‘lmagan haroratni ushlab turish maqsadida issiqlikning bir qismi absorberning ma’lum bir qismi xolodilnikdan o‘tishi uchun ishlatiladi.
Desorberda esa, aksincha, yuqori haroratni ushlab turish maqsadida qaynatgich yordamida qo‘shimcha issiqlik beriladi.
Absorberdan chiqariladigan va desorberga pastidan kiritiladigan issiqlik miqdori bu qurilmalar issiqlik balansi asosida aniqlanadi.
Misol 1.
Tarkibi 1 – jadvalda keltirilgan (u_i-molyar foiz), _{4 butan} ajratib olinish foizi 95% bo‘lgan uglevodorod gazli qorishma absorbsiyasi jarayonini hisoblab chiqish.
Gaz sarfi V_о = 5000 m³/soat, absorberdagi o‘rtacha sharoit; р=1 MPa, t = 40°S absorent – molekulyar massasi M = 190 ga teng bo‘lgan neft fraksiyasi. Nazariy tarelkalar soni n = 6 (amaliy tarelkalar soni  = 0,3 bo‘lganda, 20 ta bo‘ladi).
Jadval 8.1. Absorbsiya hisobi
Yechim. Gazning molyar sarfi

Kreyser grafigiga ko‘ra п = 6 va ₄ = 0,95 uchun n-butan va А₄=1,3 absorbsiya faktorini topamiz. Absorbentning nisbiy molyar sarfi quyidagini tashkil etadi:



Boshqa qolgan barcha komponentlar absorbsiyasi faktorini quyidagi formulaga ko‘ra topamiz:

А_i – miqdoriga ko‘ra Kreyser grafigidan barcha komponentlar ф₄ ajratish koeffitsentini topamiz. Barcha hisob birinchi jadvalda tasvirlangan.
Jadvalning so‘nggi ikki grafasi to‘yingan absorbentdagi va absorberning qoldiq gazdagi har bir komponent miqdorini ko‘rsatadi.
Misol 1. birinchi misol berilishiga ko‘ra desorbsiyalanadigan agent suv parining sarfini aniqlash kerak. Bunda desorberdagi nazariy kontaktlar soni n=5, o‘rtacha sharoit р = 490 kPa, t=140°S.
Yechim: to‘yingan absorbentda erigan barcha komponentlarning to‘liq desorbsiyasi uchun eng og‘ir komponent n-geksan uchun ajratish koeffitsentini qabul qilamiz. = 0,98 Kreyser grafigidan п = 5 va ₆ = 0,98 miqdorlariga ko‘ra desorbsiya faktori S₆ =2 ni topamiz. р= 490 kPa va t= 140°S bo‘lganda geksanning bug‘-suyuqlik muvozanati konstantasi k₆=1,5 bo‘ladi.
Desorbsiya qilinadigan agentning solishtirma og‘irligini topamiz.

To‘yingan absorbent miqdori.

Suv bug‘i sarfi.