|
Amaliy mashg‘ulot №13
Katalitik regeneratorlar va reaktorlar hisobi. Katalitik kreking qurilmalarni qurilmasi.
Katalitik kreking jarayoni MDH davlatlari va chet elda keng tarqalgan. Bu jarayon uzluksiz mukammallashib bormoqda: alyumosilikat katalizatorlar seolit katalizatorlar bilan almashtirilmoqda, xom-ashyo bo‘yicha qurilmalar ortmoqda. (10 jadval)
Jadval 10. alyumosilikat va tarkibida seolit bo‘lgan katalizatorlar.
Ko‘rsatkichlar
|
Alyumosilikatli
|
|
sharikli
|
changsimon
|
Seolitli
|
zarralarning o‘rtacha diametri mm
|
3
|
0,4—0,08
|
|
zichlik, t/m3
to‘kiladigan
|
0,70
|
0,82
|
0,72
|
nazariy
|
1,1
|
1,38
|
1,12
|
haqiqiy
|
2,42
|
2,25
|
1,85
|
solishtirma yuza, m2/g
|
420
|
374
|
150
|
g‘ovakning solishtirma hajmi sm3/g
|
0,50
|
0,39
|
0,35
|
g‘ovakning o‘rtacha diametri,
|
47
|
30
|
|
Katalitik krekingni 450-5100S va absolyut bosim 0,17-0,18 MPa da olib boradilar. Lift-reaktorlarda 530-5500S haroratni ushlab turadilar. Ammo shunday ma’lumotlar borki, 470 dan 4900S gacha bo‘lgan yengilroq rejimda seolitli katalizatorlar mavjudligida yaxshi natijalar olingan.
Katalitik kreking xom-ashyosi bo‘lib, asosan vaakumli gazoyllar, kokslash va gidrokreking distillyatlari va shuningdek neft qoldiqlarining deasfaltizatlari xizmat qiladi. So‘nggi yillarda xom-ashyoni gidrotozalashni katalitik krekingda qo‘llamoqdalar. Natijada koks hosil bo‘lishi pasayib, xom-ashyo konversiyasi chuqurligi ortmoqda. Granulalangan katalizatorli qurilmalarda katalizator sirkulyatsiyasi karraligi soni 2 dan 7 t/t xom-ashyogacha, mikrosferik katalizatorli qurilmada–7 dan 20 t/t xom-ashyogacha. Granulalangan katalizatorda yo‘l qo‘yilishi mumkin bo‘lgan koks ajralishi 1,5-1,8, mikrosverik katalizatorli qurilmada esa-3-5% ni tashkil etadi.
Mazkur bobda jarayon material balansini tuzish va reaktor–regeneratorli blok raschyotini olishga oid masalalar berilgan.
1 rasm. Katalitik kreking xom-ashyosining bir marotabalik o‘tishida glubina prevrasheniya qattiqlik faktoriga bog‘liqligi.
Egri chiziqdagi raqamlar xom-ashyo faktorini xarakterlaydi: 1- kreking o‘tkazilgan xom-ashyo; II – to‘g‘ri peregonkali yengil gazoyl; III – aralashma yordamida tozalangan xom-ashyo; IV – to‘g‘ri peregonkali og‘ir gazoyl.
Xarakatlanuvchi va qaynagan qatlamli katalizatorli katalitik kreking qurilmasi, lift-reaktor hisob-kitobi, uglerod oksidini yoqish pechlari hisob-kitobi.
Jarayonning material balansi.
Katalitik kreking ahsulotlarini chiqishini Bondarenkoning empirik formulalari yordamida, shuningdek Nelsonning jadvali va grafiklari bo‘yicha aniqlash mumkin.
Bondarenko formulalaridan fapqatgina kerosinli va solyarkali distillyatlar (ularning bir marotabalik o‘tkazilishida) katalitik krekingi uchun qo‘llash mumkin.
Nelson metodi bilan turli xil xom-ashyo va turli darajada retsirkulyatsiya qiladigan gazoyl uchun mahsulot chiqishini yaqindan hisoblab chiqish mumkin.
Bu metod bilan avvaliga krekingning qattiqlik faktorini hisoblab chiqish mumkin. Qattiqlik faktori – katalizator sirkulyatsiyasini necha marotabaligini reaktorga xom-ashyo uzatilishi tezligiga nisbatidir.
Qattiqlik faktori va xom-ashyoni xarakterlaydigan faktorga ko‘ra, 1 rasmdagi grafikdan foydalanib, bir marotabalik kiritishda xom-ashyoning aylanish chuqurligini aniqlaydilar. Grafik jarayonning quyidagi shartlari uchun tuzilgan: harorat 4820S; katalizator aktivligi 30; regeneratsiyalangan katalizatordagi koks qoldig‘i 0,5%. Agar krekingning berilgan shartlari yuqoridagilardan farq qilsa, 2 jadvaldan foydalangan holda xom-ashyo chuqurligiga o‘zgartirishlar kiritish lozim.
Jadval № 2. katalitik krekingning turli faktorlarini xom-ashyo aylanish chuqurligiga ta’siri.
Katalizator aktivligi
|
Reaktordagi harorat, °S
|
Regeneratsiyalangan katalizatordagi koks qoldig‘i, %
|
|
Katalizator aktivligi
|
Reaktordagi harorat, °S
|
Regeneratsiyalangan katalizatordagi koks miqdori, %
|
|
15
|
-
|
-
|
-18
|
-
|
486
|
0,4
|
+0,7
|
20
|
-
|
-
|
-11
|
32
|
490
|
0,3
|
+ 1,5
|
25
|
-
|
-
|
-5
|
33
|
496
|
0,2
|
+2,5
|
27,5
|
468
|
-
|
-2,6
|
36
|
510
|
-
|
+5,2
|
28,5
|
474
|
0,8
|
-1,6
|
38
|
524
|
-
|
+8,0
|
-
|
478
|
0,6
|
-0,7
|
40
|
-
|
-
|
+10,0
|
30
|
482
|
0,5
|
0
|
45
|
-
|
-
|
+14,0
|
Masalan: xom-ashyo aylanish chuqurligi 60% mas., berilgan kreking shartlarida (2 jadval)–harorat 4860S, katalizator aktivligi 32 va qoldiq koks miqdori 0,6% bo‘lsa, unda
Х=60+0,7+1,5— 0,7 = 61,5% mass. bo‘ladi.
2-rasmdagi grafikdan kreking mahsulotlari chiqishini aniqlash mumkin. Agar, xom-ashyo faktorini xarakterlaydigan miqdor 11,8-12,0 dan farq qilsa, unda mahsulot chiqishini 3-,4-rasmlar orqali aniqlaydilar. Katalitik krekingning qurilma sistemasidan kelib chiqqan holda jarayon material balansiga tuzatishlar kiritiladi. Bunda mahsulotlar chiqishi miqdori quyida keltirilgan koeffitsentlarga ko‘paytiriladi:
Do'stlaringiz bilan baham: |
