Ўзбекистон республикаси олий ва ўрта махсус таълим вазирлиги ўзбекистон республикаси соғЛИҚни сақлаш вазирлиги тошкeнт тиббиёт акадeмияси

Биринчидан, Хулқ-атво амалда инсон ҳаётининг барча соҳаларини тартибга солади (буни қонун, эстетик онг, сиёсат ҳақида айтиш мумкин эмас).
Иккинчидан, Хулқ-атво одамга максимал талабларни қўяди, ахлоқий идеалга қатъий риоя қилишни талаб қилади.
Учинчидан, Хулқ-атворнинг тартибга солиш функтсияси жамоатчилик фикри обрўси ва инсоннинг ахлоқий эътиқоди (биринчи навбатда виждон) асосида амалга оширилади. Хулқ-атворнинг тартибга солиш функтсиясининг аҳамиятига қарамай, шу билан бирга, ахлоқ ҳамма нарсага қодир эмаслигини тан олиш керак, буни кўплаб жиноятлар, ҳар кунги қўполлик, бепарволик гувоҳлик беради.


Назорат саволлари.
1. Ахлоқ ва хулқ-атвордан, ахлоқ ва тартиблиликдан (етикет), хулқ-атвор ва одобдан фарқи нимада?
2. Ҳуқуқ ва хулқ-атворнинг фарқи нимада?
3. Этика тушунчаси айтиб беринг
4. Функтсияланинг қайси бошқаларнинг ўзига хос синтези ҳисобланади ?
5.Нима деб уйлайсиз сизнингча, ахлоқий туйғулар бошқа муносабатларнинг таркибий қисми ҳисобланадими ёки улар ўз -ўзидан шаклланиши мумкинми?


Мавзу №2: АХЛОҚ ТУРЛАРИ

Агар инсонлар ахлоқни илоҳий кашфиёт деб қабул қилса масалан, Инжил ёки диний таълимот орқали идрок этса, унда теологик ёки диний этика ҳақида сўз юритилади. Инсонларнинг диний тарафган тажрибасини қўллашда оқилона тамойилларга асосланган далиллардан фойдаланиб, бу қандай қоидалар ва қадриятларга риоя қилиш кераклигини белгилашга ҳаракат қиладиган фалсафий ахлоқдир. Шу мақсадда уни антропология, психология ва сотсиологиядан ажратиб кўрсатиш мумкин, улар одатда одамларнинг ўзини қандай тутишини тасвирлайди, лекин улар одатда ўзларини қандай тутишлари кераклигини кўрсатмайди.

Ахлоқ (етика) инсоннинг хулқ -атвори билан боғлиқ, бу эрда инсон фаолияти онгли равишда ва кўпроқ ихтиёрий равишда амалга оширилади.У одамларнинг ташқи таъсирларга ёки, масалан, тушдаги гипноз ҳолатидаги ҳаракатларига автоматик таъсир қилмайди. Хулқ -атворнинг баъзи шакллари ёмон шакллари қабул қилинаверади, лекин у каби хулқ эгалари ҳамма нарса қонун билан белгиланса ҳам, ахлоқий нуқсонли бўлиб қолаверади.
Умумий (ахлоқ) этика (махсусдан фарқли ўлароқ) ахлоқ тадқиқотининг уч элементини , уч босқичини ўз ичига олади: тавсифловчи этика, меъёрий этика ва метаетика.
Тасвирий ахлоқ халқ, маданият ёки жамият ахлоқини ўрганиш ва тавсифлашни ўз ичига олади. Турли ахлоқий тизимлар, кодекслар, амалиётлар, тамойиллар ва қадриятларни таққослайди ва ажратади. У меъёрий ахлоқ (етика) тушунтиришга чақириладиган асосий малумотни беради, шунингдек, инсонлар ёки жамиятнинг маънавий хулқ-атвори мезонини беради, бу билан меъёрий назарияни кўп ёки камроқ ҳисобга олиш керак.
Меёрий ахлоқ (етика) тасвирий ахлоқ илгари сурган барча қоидаларга асосланади ва одобнинг уйғун тизимини тақдим этишга ва асослашга ҳаракат қилади. Одатда, меъёрий ахлоқ (етика) маълум бир жамиятда ва умуман инсоният жамиятида кенгроқ ва идеалда ҳаракат қиладиган ахлоқий тизимнинг асосий хулқ-атвор тамойилини (ёки тамойилларини) ёки асосий ахлоқий қадриятларини аниқлашга, ривожлантиришга, асослашга интилади.