|
МАВЗУ 13: ЛИДEР ЭТИКАСИ. ЙАХСҲИ БЎЛИСҲНИНГ ахлоқий тамойиллари
ЛИДEР ЭТИКАСИ. ЙАХСҲИ БЎЛИСҲНИНГ ахлоқий тамойиллари.
Раҳбар этикаси
Қувват ва бўйсуниш. Ишбилармонлик алоқаларида "юқоридан пастга", яъни бўйсунувчига нисбатан менежерга нисбатан, ахлоқнинг "олтин қоидаси" ни қуйидагича шакллантириш мумкин: "Ўзингизнинг бўйсунувчингизга раҳбар сизга қандай муносабатда бўлишини хоҳласангиз, шундай муомала қилинг". Ишбилармонлик мулоқотининг санъати ва муваффақияти асосан этакчи бўйсунувчиларга нисбатан ишлатадиган ахлоқий меъёрлар ва тамойиллар билан белгиланади. Ахлоқий меъёрлар ва принтсиплар ишбилармонлик муносабатларида қандай хулқ -атвор ахлоқий жиҳатдан мақбул эканлигини аниқлайди, менежер ва бўйсунувчи ўртасидаги ишбилармонлик мулоқот этикаси меъёрларига риоя қилмасдан, жамоадаги кўпчилик одамлар ўзларини ноқулай ва ахлоқий жиҳатдан ҳимоясиз ҳис қилишади. Бу меъёрлар бошқарув жараёнидаги буюртмаларга, ишбилармонлик алоқаларини белгилайдиган, ахлоқий ва психологик иқлимни белгилайдиган хизмат интизомига боғлиқ. Айнан шу даражада, биринчи навбатда, раҳбарнинг хулқ -атворининг ахлоқий меъёрлари ва намуналари шаклланади:
• Ташкилотингизни юқори ижтимоий стандартларга эга бўлган бирлашган гуруҳга айлантиришга интилинг. Ходимларни ташкилот мақсадларига этказиш. Инсон ўзини ахлоқий ва психологик жиҳатдан қулай ҳис қилади, агар у жамоа билан танишса. Шу билан бирга, ҳар бир киши индивидуал бўлиб қолишга интилади ва кимлигини ҳурмат қилишни хоҳлайди.
• Адолатсизлик туфайли муаммолар ва қийинчиликлар пайдо бўлганда, менежер бунинг сабабларини билиб олиши муҳим. Агар биз жаҳолат ҳақида гапирадиган бўлсак, унда сиз бўйсунувчини заиф томонлари ва камчиликлари билан чексиз танбеҳ қилмаслигингиз керак. Унга уларни энгиш учун нима қилиш кераклигини ўйлаб кўринг. Буни қилганда, унинг шахсиятининг кучли томонларига таян.
• Агар ходим сизнинг буюртмангизга риоя қилмаган бўлса, унга бу ҳақда билишингизни билдиришингиз керак, акс ҳолда у сизни алдаган деб қарор қилиши мумкин. Бундан ташқари, агар менежер бўйсунувчига тегишли изоҳ бермаган бўлса, менежер ўз хизмат вазифаларини бажармайди ва ахлоқсиз ҳаракат қилади.
• Ходимга берилган изоҳ ахлоқий меъёрларга мос келиши керак. Иш учун барча маълумотларни тўпланг. Тўғри алоқа шаклини танланг. Биринчидан, ходимнинг ўзидан топшириқни бажармаслик сабабини тушунтиришини сўранг, эҳтимол у сизга билмаган фактларни беради. Фикрларингизни бирма-бир ёзинг: инсоннинг қадр-қиммати ва ҳис-туйғуларини ҳурмат қилинг. Шахснинг феъл -атвори эмас, ҳаракатлари ва ҳаракатларини танқид қилинг.
• Зарур бўлганда, "сендвич" техникасидан фойдаланинг - танқидни икки мақтов ўртасида яширинг. Суҳбатни дўстона нотада тугатинг ва тез орада одам билан гаплашиб, унга ҳеч қандай хафагарчилик қилмаслигингизни кўрсатинг.
• Ҳеч қачон бўйсунувчига шахсий ишлар билан қандай шуғулланишни маслаҳат берманг. Агар маслаҳат сизга ёрдам берса, сизга раҳмат айтилмаслиги мумкин. Агар бу ёрдам бермаса, сиз жавобгар бўласиз.
• Уй ҳайвонлари билан кўпайманг. Ходимларга тенг ҳуқуқли аъзолар сифатида қаранг ва ҳамма бир хил мезон билан.
• Ҳеч қачон ходимларга, агар сиз уларнинг ҳурматини сақламоқчи бўлсангиз, назорат остида эмаслигингизни сезиш имкониятини берманг.
• Тарқатувчи адолат тамойилини ҳурмат қилинг: мукофот қанчалик кўп бўлса, шунча кўп мукофот бўлиши керак.
• Муваффақият асосан этакчига боғлиқ бўлса ҳам, жамоангизни рағбатлантиринг.
• Ўзига бўйсунадиган ўзини ўзи қадрлашни шакллантириш. Яхши бажарилган иш нафақат моддий, балки маънавий рағбатлантиришга ҳам лойиқдир. Ходимни яна бир бор мақташга дангаса бўлманг.
• Ўзингизга берилган имтиёзлар жамоанинг бошқа аъзоларига ҳам тегишли бўлиши керак.
• Ишчиларга ишонинг ва ишда ўз хатоларингизни тан олинг. Коллектив аъзолари улар ҳақида у ёки бу тарзда билиб олади. Аммо хатоларни яшириш заифлик ва инсофсизликнинг намоёнидир.
• Ўз халқингизни ҳимоя қилинг ва уларга содиқ бўлинг. Улар сизга худди шундай жавоб беришади.
• Биринчи навбатда иккита омилни ҳисобга олган ҳолда буюртманинг тўғри шаклини танланг: 1) вазият, нуанслар учун вақт мавжудлиги; 2) бўйсунувчининг шахсияти: сизнинг олдингизда ким - виждонли ва малакали ходим ёки ҳар қадамда итарилиши керак бўлган одам. Бунга қараб, ахлоқий жиҳатдан мақбул бўлган хулқ -атвор меъёрлари ва уларни йўқ қилиш шаклларини танлаш керак.
Буюртма шакллари қуйидагича бўлиши мумкин: буюртма, сўров, савол ва "кўнгилли".
1. Буюртма кўпинча фавқулодда ҳолатларда, шунингдек виждонсиз ходимларга нисбатан қўлланилиши керак.
2. Вазият оддий бўлса, раҳбар ва бўйсунувчи ўртасидаги муносабатлар ишонч ва хайрихоҳликка асосланган бўлса, сўров ишлатилади. Ушбу шакл, агар бирор сабабга кўра уни ҳал қилиб бўлмайдиган бўлса, ходимларга ўз нуқтаи назарини билдиришга имкон беради. Ва агар сиз бу иборани тўғри талаффуз қилсангиз, ходим бу буйруқ эканлигига шубҳа қилмайди.
3. Саволга жавоб бериш шакли ("Буни қилишнинг фойдаси борми?") Менежер мунозарани қўзғатмоқчи бўлганида, лекин ишни бажариш ёки ходимни ташаббус кўрсатишга ундаш яхшироқдир. .
4. "Кўнгилли" шакли ("Ким буни қилишни хоҳлайди?") Ҳеч ким ишни қилишни хоҳламайдиган вазиятга мос келади, лекин шунга қарамай, буни қилиш керак. Бундай ҳолда, "кўнгилли" келажакдаги ишларида унинг ғайратини муносиб баҳоланишига умид қилади. Ташкилотлар ўз раҳбарларининг хусусиятларини акс эттиради.
Раҳбарларнинг ахлоқий мажбуриятлари
1. Раҳбарлар ахлоқий хулқ -атвор намунаси бўлиши керак. Улар
2. улар раҳбарлик қилаётган ташкилотларнинг гуллаб -яшнашига ҳисса қўшадиган қадриятларга мувофиқ яшашлари керак.
3. Раҳбарлар раҳбарлик қилаётган ташкилотнинг истиқболи учун жавобгардир.
4. Раҳбарлар ўзларига бўйсунувчиларни доимий равишда хабардор қилиб туришлари керак
5. ният. Ишчилар раҳбариятдан самарали ишлаши учун зарур бўлган барча маълумотларни олишларини кутишади.
6. Раҳбарлар юқори даражадаги ишончга асосланган, яхши ишлайдиган жамоа тузишга масъулдирлар. Жамоа аъзолари, агар улар ўз ҳиссалари камаяётган бўлса ҳам, фирма манфаати учун бошқалар билан ҳамкорлик қилишлари учун мукофотланишини билишлари керак. Ва, албатта, улар ташкилотнинг стратегик манфаатларига мос келадиган қарорлар учун мукофотланиши керак.
7. Раҳбарлар шахсий ривожланиш ва ижодкорликни рағбатлантирадиган муҳитни яратиш учун масъулдирлар.
Do'stlaringiz bilan baham: |
