Ўзбекистон республикаси олий ва ўрта махсус таълим вазирлиги ўзбекистон республикаси соғЛИҚни сақлаш вазирлиги тошкeнт тиббиёт акадeмияси

Асосий ёндашувлар
Корпоратив ижтимоий жавобгарликка тўртта асосий ёндашув [6]:

1. 
   бозор муносабати;
   
2. 
   давлат томонидан тартибга солиш ҳолатидан;
   
3. 
   "корпоратив виждон" позитсиясидан;
   
4. 
   "манфаатдор томон" нуқтаи назаридан.
   

Бозор ёндашуви. Ёндашув шундай та`минлаши мумкинки, у самарали
корпоратсия фаолиятини тартибга солишнинг тайёр шакли, давлатнинг бюрократик аралашувига эҳтиёж йўқ. Бозор ёндашувига кўра, биз корпоратсияни тартибга солишни бозордан бошқа нарсага ишониб топширишимиз билан биз бюрократик назорат ва иқтисодий самарасизликка йўл очамиз. Шундай қилиб, битта муаммони ҳал қилиб, биз кўплаб янги муаммоларни яратамиз. Бироқ, "оқибатлар" муаммоси мавжуд. Агар бозорда эркин рақобатдан воз кечсак ва бозорга олигархлар ва монополиялар томонидан турли хил босимларнинг мавжуд бўлишига йўл қўядиган бўлсак, бозор ёндашуви унчалик жозибали бўлмайди. Аммо, шунга қарамай, корпоратив ижтимоий жавобгарликка бўлган бундай ёндашув АҚШда ва бошқа мамлакатларда кўплаб издошларга эга бўлди.
Давлат томонидан тартибга солиш позитсиясидан ёндашув. Бу ёндашувнинг кўпгина ижобий ва салбий томонлари шахснинг ҳукумат ва инсоний табиатни тушунишига боғлиқ. Бу ёндашув тарафдорларининг кўпчилиги давлат органларини ишбилармонлик ҳаётининг малакали назоратчилари деб билишади, лекин давлат томонидан тартибга солиш мутлақо мукаммал эмас. Бундан ташқари, улар одамларга гуноҳ қилишдан сақланиш учун одатда кучли воситаларга муҳтож эканлигига ишонишади.
Бу ёндашувнинг далили шундаки, қонун кўпинча ахлоқий қарорлар қабул қилиш учун асос бўлиб хизмат қилади, гарчи у бу мақсадлар учун жуда мос келмаса ҳам. Кўриниб турибдики, бунга сабаб, кўпчилик фуқароларнинг маънавий савияси пастлиги. Қонун ахлоқий тарбиячининг жамиятдаги яхши ролини бажара олмайди. Аксарият қонунлар камдан -кам ҳолларда талабларга жавоб беради. Бу давлат ҳуқуқининг маънавий ва тарбиявий ролини сезиларли даражада пасайтиради.

Тартибга солиш ёндашуви бизнесни бошқаришнинг баъзи соҳаларида (айниқса, истеъмолчилар ҳуқуқларини ҳимоя қилишда) самарали эканлигини исботлади. Аммо, агар бизнес давлат томонидан кичик даражада тартибга солинмаса, вазият қандай ёмонлашишини билмаймиз.

Корпоратив виждон ёндашуви. Бу ёндашувнинг кучли томони шундаки, унинг мезони корпоратсияда пайдо бўлган ахлоқий жавобгарликдир, унга нисбатан ташқи омил эмас. Шундай қилиб, давлат органлари томонидан талаб ва таклифни тартибга солиш эмас, балки ўз-ўзини тартибга солиш имконияти мавжуд. Юқоридагилардан келиб чиқиб, яъни. давлат ва бозорнинг юқори ахлоқий хулқ -атворни рағбатлантира олмаслиги, корпоратив виждон ёндашуви ташқи тартибга солишнинг истиқболли усулини ифодалайди.
Ушбу ёндашувнинг механизми соғлом, ахлоқий корпоратив маданиятдир. Бу маданиятнинг қадриятлари корпоратив ахлоқ кодексида умумлаштирилиши ёки шунчаки унинг обрўсида акс этиши мумкин. Бундай ҳолда, бу ёндашув ҳам раҳбарият, ҳам бўйсунувчилар томонидан қадрланадиган умуминсоний қадриятларга асосланган.
Манфаатдорларнинг ёндашуви.
Корпоратсияни бошқаришнинг янги ёндашуви, уни бир қисми сифатида тушуниш
жамиятнинг ижтимоий тузилиши, у ҳам жавобгар. Кенг маънода "манфаатдор томонлар" - бу ташкилот мақсадларига эришишга таъсир кўрсатиши мумкин бўлган ҳар қандай аниқланадиган гуруҳ ёки шахс (жамоалар гуруҳлари, давлат ташкилотлари, касаба уюшмалари, ишчилар ва хизматчилар, харидорлар гуруҳлари, актсиядорлар). "Манфаатдор" - тор маънода, ташкилотнинг тирик қолиши боғлиқ бўлган ҳар қандай аниқланадиган гуруҳ ёки шахс (ишчилар ва хизматчилар, мижозлар гуруҳлари, баъзи этказиб берувчилар, йирик давлат ташкилотлари, баъзи молиявий органлар).
Ҳозирда Гарвард университети амалий тадқиқотлар маркази менежментнинг ўзгарувчан муҳитда корпоратив стратегиясини шакллантиришга имкон берадиган бошқарув назариясини ишлаб чиқишга қаратилган лойиҳа устида ишламоқда. "Манфаатдор томонлар" контсептсиясидан замонавий фойдаланиш учта даражада амалга оширилади: менежмент назарияси, амалиётчилар учун стратегик менежментда фойдаланиш жараёни ва таҳлил қилиш учун маълумотнома сифатида.
Ташкилот стратегиясини тузишда, мақсадларга эришишга таъсир кўрсатиши мумкин бўлган гуруҳларни ("манфаатдор томонлар") ҳисобга олиш керак. Масалан, стратегик қарорлар қабул қилиш жараёнида "манфаатдор томонлар" гуруҳини жалб қилиш, "манфаатдор томонлар" орасидан маслаҳат гуруҳлари хизматига мурожаат қилиш.