Ўзбeкистон рeспубликаси олий ва ўрта махсус таълим вазирлиги

Ўпкаларнинг бирламчи (туғма) ателектази. 
Ателектаз – бу ўпканинг ѐки унинг бир қисмининг тўлиқ очилмаслиги. 
Ателектазнинг учраш тезлиги аниқланмаган. 
Таснифи
. 
X қайта кўриб чиқилган КХТга кўра қуйидагилар ажратилган: 
P28.0 Янги туғилган чақалоқдаги бирламчи ателектаз. 

---

332 
P28.1 Янги туғилган чақалоқдаги бошқа ва аниқланмаган ателектаз. 
Этиологияси
. 
Янги туғилган чақалоқларда ўпка ателектазининг сабаблари: 
– нафас марказининг етилмаганлиги ва қўзғалувчанлигининг пасайиши; 
– респиратор тизимнинг етилмаганлиги (шу жумладан сурфактантли); 
– ўтказилган гипоксия ѐки асфиксия; 
– бош мия ѐки орқа миянинг шикастланиши. 
Субсегментар, сегментар, кўп сегментли, бўлак ва тотал ателектазалар 
ажратилади. 
Клиник манзараси
. 
Вақтида туғилган болаларда сегментар ѐки кўп сегментли ателектазлар 
тез-тез учрайди. Чала туғилган чақалоқлар учун майда, тарқоқ ателектазлар 
билан ажралиб туради. 
Касалликнинг клиник манзарасии ателектазнинг ҳажмига боғлиқ ва 
қуйидагилар билан намоѐн бўлади: ҳансираш, дақиқада 72–120 та нафас 
олиш, терининг цианози, нафас олишда ѐрдамчи мушакларнинг иштироки, 
ателектазлар соҳасида нафас қисилиши ва ўпканинг қолган қисмларида 
қаттиқлашган нафас, ўпка товушининг қисқариши ѐки тумтоқлашиши, кўкс 
оралиғи аъзоларининг зараланган томонга силжиши – кенг ателектазларда. 
Рентгенограмда – ателектаз жойида кучсиз қоронғилашишнинг майда 
ўчоқлари. 
Меконий аспирацияси синдроми. 
Меконий аспирацияси синдроми (МАС) ривожланиши гипоксия 
давомийлиги ва аспирацияланган меконий ҳажмига боғлиқ (ҳомила 
гестациянинг 34–ҳафтасидан бошлаб меконий ишлаб чиқаришни бошлайди). 
Этиологияси
. 
Ушбу синдром нафас марказлари қўзғалишига сабаб бўладиган 
гипоксемия, гиеркапния, ацидозга олиб келувчи сурункали (қорин ичи) ѐки 

---

333 
ўткир (интранатал) гипоксияни бошидан кечирган вақтида етилиб ва 
вақтидан ўтиб туғилган боларалрад учрайди. Бунда қорин ичида ҳомила 
нафас олиш ҳаракатларини амалга оширади, товуш тирқишининг спазми 
йўқолади, ичак перисталтикаси кучаяди, анал сфинктер бўшашади, 
меконийнинг ҳомила атрофи сувига ўтиши содир бўлади, меконий ҳомила 
атрофи сувлари блан бирга ҳомилага аспирация қилинади. Киндикнинг 
бўйин атрофида ўралиб қолиши ҳам ушбу синдромнинг пайдо бўлишига 
ҳисса қўшиши мумкин. Бўйин сиқилибвагусли тизим фаоллашади, бу 
меокний пассажига ва аспирациясига олиб келади. 
Меконий аспирацияси синдроми учраш тезлиги тахминан 1% ни 
ташкил қилади.