Ўзбекистон республикаси олий ва ўрта махсус таълим вазирлиги в. И. Зуев, О. Қодирхўжаев, М. М. Адилов, У. И. Акрамов сабзавотчилик ва полизчилик

Оқбошли карамни етиштириш технологияси. Навлари. Карам навлари биринчи-йилда етилиш муддатига қараб тезпишар, ўртапишар, кечпишарга бўлинади ва одатда, уларни эртаги, ўртаги ҳамда кечки деб аташади. Эртаги карам уруғидан экилганда техник етилишигача 100-120, кўчатидан экилганда эеа 55-65 кун ўсиш даврини талаб қилади.
Ўзбекистонда эрта муддатда экиш учун эртапишар навлардан “Номер первый Грибовский-147”, “Июнская” ҳамда “Наврўз”, ўрта муддатда экиш учун ўртапишар “Тошкент-10” ва “Апшерон кузгиси”, кечки муддатда экиш учун “Ўзбекистон-133”, “ Ўзбекистон судяси” ҳамда “Саратони”, қишдан олдин экиш муддати учун – эртапишар яхшиланган “Маҳаллий дербенд” ҳамда ўрта-эртаги “Апшерон кузгиси” навлари экилади.
Ўтмишдош экинлар ҳамда ерин экишга тайёрлаш. Карам учун сабзавот алмашлаб экишда энг яхши ўтмишдош экинлар, картошка, бодринг, полиз экинлари ҳамда ловиядош экинлар ҳисобланади. Кечки карам чим ўтлар ўрнига экилганда ҳам яхши ўсади. Карамни ўзининг ўрнига қайта экиш мақул эмас. Уни ўз ўрнига камида 2-3-йилдан кейин экиш мумкин. Эртаги карам беданинг ўрнида яхши ўсмайди. Чунки у экиладиган пайтда беданинг илдизлари яхши чириб улгурмайди. Ёзги карам одатда, картошка ҳамда илдиз мевали экинлар маҳсулоти йиғиштириб олингандан кейин такрорий экин сифатида экилади.
Карам экиладиган ерга ишлов бериш бошқа сабзавот экинларини етиштиришдаги ўхшашдир (ҳайдаш, кўзги шудгор, жорий режалаштириш).
Экишдан олдин ерга ишлов бериш экиш муддатига боғлиқ. Эрта баҳорги зкиш пайтида дала эрта баҳорда бароналанади ҳамда экишдан олдин эгатлар олинади. Эртаги маҳсулот етиштириш мақсадида бу ишлар кузда бажарилади, баҳорда далага чиқиш имконият пайдо бўлиши билан кўчатлар ўтказилади. Кечки карамни экиш пайтида ҳам экиш олдидан худди шундай ишлов берилади.
Карам уруғидан экилганда кузги шудгор, эрта баҳорда намни сақлаш учун бароналаш ўтказилади. Экишга озроқ қолганда ер чизел ёрдамида юмшатилади ёки ағдарилмасдан хайдалади. Агар ёзги карам асосий экин сифатида етиштириладиган бўлса, кузда шудгорланган дала эрта баҳорда бороналанади, 2-3 марта ялпи култиватсия ўтказилади ва бевосита экиш олдидан ер хайдалади. Биринчи экин маҳсулоти йиғиштириб олингандан кейин такрорий экин экиш олдидан ер ағдариб хайдалади, кейин эса бороналанади.
Ўғит бериш. Ўзбекистоннинг бўз тупроқ ерларида оқбошли карамдан гектаридан 529 тс маҳсулот етиштирилганда 227 кг азот, 68 кг фосфор ҳaмда 252 кг калий солинади. Гектаридан 25-30 тонна маҳсулот олиш учун қуйидаги миқдорда минерал ўғитлар солиш тавсия этилади: бўз тупроқли ерларга – 150-200 кг азот, 100-150 кг фосфор ҳaмда 75-100 кг калий, ўтлоқ ҳaмда ўтлоқ-ботқоқли ерларга 120-150 кг азот, 120-150 кг фосфор ҳaмда 60-100 кг калий. Имкониятга қараб оқ бошли карам етиштириладиган далага гектарига 20 тонна гўнг солиб, азот, фосфор ҳaмда калийнинг тегишли миқдорда камайтириш мумкин.
Ўғит беришнинг қуйидаги муддатлари тавсия этилади: асосий хайдаш пайтида - органик ўғитларнинг, ҳaммаси фосфорли ўғититларнинг 70-75% и ва калийли ўғитларнинг ярми; экишдан олдин фосфорли ўғитнинг қолган қисми (25-30%) ва азот-йиллик меъёрининг 20-25%; кўчатлар тутгандан кейин биринчи озиқлантириш пайтида азот миқдорининг 25-40%, бош тугиш арафасида (иккинчи озиқлантиришда) азотнинг 35-40% ҳaмда калийли ўғитнинг ярми берилади.