Аланга-фотометрик усул
Аланга текширишга асосланган фотометрия эмиссион спектрал тахлил усулларидан бири бўлиб, у алангадаги атомларнинг қўзғалишидан келиб чиқадиган нурланиш равшанлигини фотоэлемент ёрдамида ўлчашга асосланган. Бирмунча паст (пропан-бутан аралашмаси ёнганда 1800°С, ацетилен ёнганда 2300°С) темпратурали алангада қўзғалиши учун унча кўп энергия талаб этилмайдиган, масалан, Na, K, Ca, Li, Mg каби элементлар нурланиши мумкин. Тахлил қилинадиган эритма сиқилган ҳаво ёрдамида аэрозол кўринишида горелка алангасига киритилади. Аниқланаётган элементнинг ўзига хос нурланиш спектори чизиғи аланганинг умумий спектеридан интерференцион ёруғлик филтрлари ёрдамида ажратилиб, фотоэлементга юборилади. Бунда келиб чиқадиган фото ток кучи аниқланадиган модда концентрациясига тўғри пропорционал бўлиб, гальвоанометр билан ўлчанади.
Текширилаётган эритмадаги аниқланадиган элемент концентрацияси маълум концентрацияли стандарт эритмаларни алангага киритилганда ҳосил бўладиган фототок кучи тўғрисида олинган маълумотларни таққослаш йўли билан асбобнинг кўрсатишига қараб аниқланади. Калибрлаш чизиғи ҳосил қилиш учун аниқланадиган элементнинг концентрациялари ортиб борадиган бир неча намуна эритма тайёрланади; аниқланадиган элементнинг миқдори текширилаётган эритманинг ўлчанадиган концентрациялари оралиғида бўлиши шарт. Намуна эритмани ҳам, текшириладиган эритмани ҳам асбобнинг бир хил режимида ўлчаш лозим.
Асбоб шкаласи олдиндан ўлчанадиган қийматларга (масалан, 100 г тупроқдаги аниқланадиган элемент ҳисобида) бўлиб қуйилиши мумкин.
Агрокимё лабараторияларида ишлатиладиган ҳар хил маркадаги аланга фотометрларнинг конструкцияси бир-биридан фарқ қилиши мумкин, бироқ ҳаммасида қуйидаги асосий қисмлар мавжуд:
Кучланиш стаблизатори бўлган электр ток бериш блоки.
Ҳаво компрессори.
Газ тармоғидан ёки баллондан газ аралашмаси бериладиган система (репродуктори билан). Пропан-бутан учун иш вақтидаги босим 15 – 80 мм, ацетилен учун 100 – 180 мм сув устунига тенг.
Сўрувчи қурилма, чанглатиш камераси ва аралаштириш камерасидан иборат чанглаткич.
Аланга тартибга соладиган регулятори бўлган горелка қисми.
Ёруғлик ўтказиши энг кўпи билан К учун – 766, Na – 598, Li – 671 ва Са–620нм (10-9м) бўлган аниқланадиган элементларга мўлжалланган интерференцион ёруғлик фильтри бор оптик система.
Фототок кучайтиргичи бор фотоэлемент.
8. Сезгирлик регулятори бор микроамперметр.
Аланга фотометрида махсус тайёргарликка эга бўлган газ баллонларида ишлаш ҳуқуқини олган кишиларгина ишлаши лозим.
Аланга фотометрия усулининг ва энг кўп тарқалган асбобларда ишлаш техникасининг мукаммал тафсилоти махсус қўлланмаларда берилган.
Do'stlaringiz bilan baham: |