Ўзбекистон республикаси олий ва ўрта махсус таълим вазирлиги тошкент давлат аграр университети агрокимё ватупроқшунослик кафедраси


-мавзу: Агрокимёвий лабораторияларда қўлланиладиган асбоб анжомлар ва уларнинг ишлаш жараёни



Download 2,66 Mb.
bet117/153
Sana21.04.2022
Hajmi2,66 Mb.
#571385
1   ...   113   114   115   116   117   118   119   120   ...   153
Bog'liq
2012янгичаишчи касбмажмуа (1)

3-мавзу: Агрокимёвий лабораторияларда қўлланиладиган асбоб анжомлар ва уларнинг ишлаш жараёни.
Миқдорий тахлилнинг асбоблар ишлатишига асосланган усуллари
Колориметрик усул.
Колориметрия (латинча “ранг ўзгариши” деган маънони англатади) аналитик кимёдаги миқдорий тахлил усули бўлиб, бўялган эритмадаги модда концентрациясини аниқлашга асосланган.
Эритмалар билан ишлайдиганлар учун эриган моддалар концентрациясини тез аниқлашни билиш муҳим аҳамиятга эга. Агар ўрганилаётган модда бўялган бўлса, масалани ҳал этиш осонлашади: эритмадаги модданинг миқдори қанча кўп бўлса, эритманинг ранги шунча тўқ бўлади. Бунинг учун ўрганилаётган эритманинг ранги ўша модданинг концентрацияси маълум бўлган эритмасининг, яъни- эталон эритманинг ранги билан солиштирилади. Эталон эритмалардан фойдаланилиб, текширилаётган эритмага мос рангли эталон эритма танлаб олинади, бинобарин, шу рангга тўғри келган эталон эритманинг концентрацияси текширилаётган модданинг эритмадаги концентрациясини ифодалайди.
Текширилаётган ва эталон эритмалар коцентрацияларини таққослаш учун улар бир хил қалинликдаги идишларга қуйилади. Оддий – визуаль колориметр (эритмалар рангини таққословчи асбоб) худди шундай тузилган. Фотоэлектрик колориметрлар ёрдамида эса концентрация эритмага ютилган ёруғлик миқдорини ўлчаш йўли билан аниқланади. Ёруғликнинг эритмага ютилиш даражаси ёки унинг оптик зичлиги эритмадаги модда концентрациясига тўғри пропорционалдир.
Колориметрик тахлил текширилаётган эритмаларнинг (ранг ўзгариши ёки рангли махсулотлар ҳосил бўлишига олиб келадиган реакциялар натижасида ҳосил бўладиган эритмаларнинг) рангини аниқланадиган модданинг аниқ концентрациясига эга бўлган намуна эритманинг рангига солиштириб кўришга асосланган. Рангли эритмадан ўтказилганда ёруғлик оқимининг камайиб бориши модданинг оптик хоссаларига ҳамда концентрациясига, шунингдек рангли қатламнинг қалинлигига боғлиқ бўлади. Эритмадан ўтаётган ёруғлик оқими (I1) равшанлигининг суниб бораётган ёруғлик оқими (I0) равшанлигига нисбати ёруғлик ўтказувчанлик деб аталади ва Т билан белгиланади:
I1
Т = ----------
I0
Ёруғлик ўтказувчанликка тескари бўлган қийматнинг логорифми оптик зичлик (ёруғлик ютувчанлик ёки экстинкция) деб аталади ва Е билан белгиланади. E=lg I = lg I0
T I1
Бугер-Ламберт - Беер қонунига мувофиқ эритманинг оптик зичлиги модданинг хоссаларига боғлиқ бўлган ютиш коэффициенти рангли эритманинг концентрацияси ва қалинлигининг кўпайтмасига тўғри пропорционалдир:

E=elg I0 = e . C . d


I1
бунда Е- бир моляр концентрацияли рангли эритма бир сантиметри қалинлигининг оптик зичлиги ёки бошқача айтганда, ютилишнинг моляр концентрацияси деб аталади.
Агар айни бир модданинг иккита рангли эритмаси бир хил оптик зичликка эга бўлса, бундай ҳолда бу эритмалар концентрацияларининг рангли қатлам қалинлигига кўпайтмаси бир-бирига тенг, агар Е1=E2 бўлса, у холда Е1.С.d1=E2C2d2 ёки С1. d2 бўлади.
Бу оптик зичлиги бир хил бўлган иккита эритма қатламларини аниқлашга асосланиб,эритмалардан бирининг концентрацияси маълум бўлганда иккинчисининг концентрациясини топишга имкон беради:
С1.d1
С=----------
d2

Download 2,66 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   113   114   115   116   117   118   119   120   ...   153




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish