Ўзбекистон республикаси олий ва ўрта махсус таълим вазирлиги тошкент давлат техника университети

Афзалликлари: 
• шкаласи тўғри чизиқли;
• сезгирлиги юқори; 
• ўлчаш хатолиги кичик.
Камчиликлари: 
• фақат ўзгармас ток занжирларидагина ишлай олади; 
• бевосита катта қийматдаги токларни ўлчай олмайди; 
• таннархи баланд. 
 

---

103 
8.5.2. Электромагнит тизимли ўлчаш асбоблари 
8.4-расм. Электромагнит ўлчаш асбоби 
Электромагнит 
ўлчаш 
механизми 1 - қўзғалмас 
электромагнит ғалтаги; 2- ўзак; 3- спиралсимон пружина; 4-
тинчлантиргичдан иборат. 
Электромагнит ўлчаш механизмлари ясси (8.4-а расм) ва 
думалоқ (8.4-б расм) ғалтакли қилиб тайёрланади. Бу ғалтаклар 
қўзғалмас бўлиб, улардан ўлчанувчи ток ўтади. Бунда ҳосил бўлган 
магнит майдони қўзғалувчан икки ўзакка таъсир этиши оқибатида 
(8.4-б расм) бу ўзак ғалтак ичига тортилади. Натижада ўқ айланиб 
кўрсаткични бирор бурчакка буради. 8.4-б расмда кўрсатилган 
механизмда қўзғалмас ва қўзғалувчан ўзаклар бир хилда 
магнитланади. Натижада қўзғалувчан ўзак қўзғалмас ўзакдан 
итарилиб ўқни айлантиради.
Умуман айлантирувчи момент М магнит майдони 
энергиясидан қўзғалувчан қисмнинг бурилиш бурчаги бўйича 
олинган ҳосиласига тенг: 
М=dW
e
/dα. 
б) 
а) 
104 
Ферромагнит ўзакли ғалтак магнит майдонининг энергияси: 
W
e
=
2
LI
2
1 
, 
бу ерда L ғалтак индуктивлиги, у ўзакнинг ҳолатига ва ғалтакнинг 
ўлчамларига боғлиқ. 
I – ғалтакдан ўтаётган доимий ток. 
Қўзғалувчан қисм мувозанат ҳолатида бўлганда: 
М
 
= М

ёки
2
LI
2
1 
=Wα,
(8.9) 
бундан
α =

d
dL
I
W
2
1
2
