Ўзбекистон республикаси олий ва ўрта махсус таълим вазирлиги т ермиз давлат университети

Инфекцион ва абиотик касалликлари. Альтернариоз. Қўзғатувчи тўқ тусли гифомицет Alternaria citri туридир. Касаллик Ўзбекистонда қайд этилмаган. Цитрус экинларида қўзғатувчининг учта патотипи (ирқлари) қайд этилган бўлиб, улардан бири мандарин барглари ва меваларида, иккинчиси ёввойи лимон баргларида доғланиш қўзғатади, учинчиси эса омборда сақланаётган лимонларни чиритади. Замбуруғ билан апельсин мевалари ҳам зарарланиши мумкин. A. alternata цитрус экинларида яна битта – альбинизм касаллигини қўзғатади. Касаллик белгилари – янги униб чиққан ўсимлик пояси ва ёки уруғ палласининг айрим қисмлари ёки ниҳолнинг барча қисмларида альбинизм мавжуд бўлишидир. Тўла альбинос ниҳоллар нобуд бўлади, қисман зарарланганлари соғайиб кетади. A. alternata альбинизмбилан зарарланган ўсимликлардан мунтазам равишда ажратилади ва бузамбуруғ билан сунъий зарарланган цитрус уруғларидан альбиносўсимликлар униб чиқади. Қўзғатувчи табиатда жуда кенг тарқалган, республикамизда учрамайди.
Ниҳоллар ризоктониоз чириши. Касалликни Rhizoctonia solaniқўзғатади. Бу замбуруғ Ўзбекистонда ғўза, каноп ва бошқа ўсимликлардаучрайди, аммо цитрус экинларида қайд этилмаган. Бошқа қўзғатувчилар қаторига Oomycetes синфи, Peronosporales тартиби, Pythiaceae оиласининг Pythium ва Phytophthora туркумларига мансуб замбуруғ турлари киради. БуқўзғатувчиларЎзбекистонда цитрус экинларида қайд этилмаган.
Қора илдиз чириш. Касалликни тўқ тусли гифомицет Thielaviopsisbasicola қўзғатади. Бу замбуруғ Ўзбекистонда ғўзада ва бошқа ўсимликларда учрайди, аммо цитрус экинларида қайд этилмаган.
Қора доғланиш. Касалликни аскомицет замбуруғ Guignardia citricarpa қўзғатади, анаморфаси пикнидали целомицет Phyllosticta citricarpa (синоним Phoma citricarpa). Касаллик Ўзбекистонда қайд этилмаган.
Кулранг чириш. Касалликни оч тусли гифомицет Botrytis cinerea тури қўзғатади. Қўзғатувчининг белгилари олдинги бўлимларда келтирилган. Касаллик Ўзбекистонда сабзавот экинлари, узум ва бошқа субстратларда қайд этилган, цитрус экинларида қайд этилмаган. Цитрус экинларидан лимон кўпроқ зарарланади. Экиннинг гуллари, новдалари, шохлари ва меваларида доғлар пайдо бўлади. Қўзғатувчи кўчатзорларга катта зарар етказади.
Фузариоз сўлиш. Касалликни гифомицет Fusarium oxysporum f. sp. Citri қўзғатади. Қўзғатувчи Бразилия, Ҳиндистонда ва иссиқхоналарда АҚШ нинг Флорида штатида тарқалган, Ўзбекистонда учрамайди.
Меланоз. Касалликни аскомицет Diaporthe citri қўзғатади, анаморфа сипикнидали целомицет Phomopsis citri. Меланоз билан барча цитрус экинлари, айниқса грейпфрут ва лимоннинг барглари ва мевалари кучли зарарланади. Касаллик сернам иқлимли мамлакатларда катта зарар келтиради, Ўзбекистонда қайд этилмаган.
Калмараз. Касалликни аскомицетлар турлари ва кенжатури қўзғатади. Касаллик деярли барча серёғин мамлакатларда тарқалган, Грузияда ҳам қайд этилган, Ўзбекистонда учрамайди.