Ўзбекистон республикаси олий ва ўрта махсус таълим вазирлиги о'рта махсус, касб-ҳунар таълими маркази

Даволаш, олдини олиш ва қарши курашиш тадбирлари. ВГС касаллигини даволаш усуллари ишлаб чиқилмаган. Чет эл олимлари антибиотик (окситетратциклин) ва антисептик (метилен кўки)лардан фойдаланишни тавсия қилмоқдалар. Булар вирусни ўлдирмаса-да, бироқ иккиламчи инфекция ривожланишининг олдини олади ва ка- салликнинг кечишини бироз енгиллаштиради.
Касалликнинг олдини олиш ва қарши курашиш тадбирлари комплекс умумий ветеринар-санитария, балиқчилик-мелиоратив ва биотехнологик тадбирлардан иборат бўлиб, қуйидагиларга қаратилган бўлиши керак:

• 
  эпизоотология занжирини узиш (паразит-хўжайин);
  
• 
  балиқларнинг табиий резистентлигини ошириш;
  
• 
  ташқи муҳитда қўзғатувчининг умумий миқдорини камайтириш;
  
• 
  ветеринария ва балиқчилик маданиятини ошириш.
  

Ветсанекспертиза. ВГС қўзғатувчиси одам ва ҳайвонлар учун хавфли эмас. Агарда носоғлом хўжаликлардан овланган балиқлар товарлик кўриниши ва сифати талабга жавоб берса, ҳеч қан- дай чекловсиз истеъмолга чиқарилади. Борди-ю, талабга жавоб бермаса, ветшифокор-ихтиопатологнинг тавсиясига кўра қайна- тилгандан сўнг қишлоқ хўжалиги ҳайвонларига едириш мумкин.
Қизамиқ (и<паcнйха) — бу ўта хавфли, кенг тарқалган инфекцион касаллик ҳисобланади. Касаллик, асосан, Украинада, Шимолий Кавказда, Марказий Осиё республикаларида ҳамда Ғарбий Ев- ропа мамлакатларида кенг тарқалган. Касалликка зоғорабалиқ ва унинг ёввойи тури — сазан мойил. Касаллик билан камроқ товон- балиқ, лин, оқ амур, дўнгпешана каби балиқлар касалланади.
Этиологияси. Краснуханинг юқумли касаллик эканлиги анча илгаридан маълум. Унинг қўзғатувчиси тўғрисида узоқ муддат давомида аниқ бир фикр йўқ эди. ХХ асрнинг 30-йилларида В. Ше- перклаус унинг бактериялар қўзғатилиши ҳақидаги гипотезани айтади. Унинг фикрича, краснуханинг қўзғатувчиси сувдаги сапрофит Аеромонас пунcтата бактериясининг вирулентли шакли ҳисобланади, уларни сув ҳавзаларининг тубида учратиш мум- кин. Ушбу бактерияни соғлом балиқларнинг ичакларидан, тў- қималаридан ажратиб олиш мумкин.
Балиқлар учун ноқулай шароит вужудга келганида булар ви- рулентли бўлиб, касаллик чақириши мумкин.
Шеперклауснинг маълумот беришича, касаллик қиш фаслининг охирида кузатилади. Шеперклауснинг гипотезасини ҳозиргача кўпчилик МДҲ ва чет эл олимлари қўллаб-қувватлайдилар. Соғлом балиққа Аеромонас нинг кучли култураси юборилганида краснуха касаллигини эслатувчи, ўлим билан тугаган касаллик содир бўлган. Бироқ касалликни ўрганиш жараёнида бу гипотезага қарама-қарши фикрлар пайдо бо ълди. Масалан, краснуха билан касалланган балиқлар организмида ҳамма вақт ҳам Аеромонас бактериясини топишга эришилмайди. Касал балиқлардан ажратиб олинган бактериялар соғлом балиқлардан ажратиб олинган бак- териялардан ҳеч қандай фарқ қилмаган. ХХ асрнинг 30-йилларида Г.В. Эпштейн, М.А. Пешков, Г.Д. Гончаров ва бошқалар краснуханинг вирусли табиати ҳақида ўзларининг мулоҳазаларини айтишди. Уларнинг фикларини кейинчалик бир қанча чет эл олимлари ҳам маъқулладилар. Эпштейн касал балиқларнинг бош миясидаги ҳужайрада эозинофилли таначалар борлигини аниқлаган, лекин соғ- лом ва бактериясининг култураси юборилган балиқларда бундай таначалар йўқлигини исботланган. Фиян ўз ходимлари ва Свил- ленберг билан бирга электрон микроскопда вирусни текширганлар. Унинг узунлиги 70—180 нм бўлиб, узунчоқ, ўқсимон шаклда. Варионларнинг бир томони юмалоқ, иккинчи томони ясси. Краснуха касаллигининг вирусини рабдовируслар гуруҳига киритилиб, у Рҳабдовирус cарпио деб номланган.