Ўзбекистон республикаси олий ва ўрта махсус таълим вазирлиги о'рта махсус, касб-ҳунар таълими маркази

Эпизоотологик маълумотлар. Балиқларнинг касалликка чалиниш йўллари ва касалликнинг тарқалиши кам ўрганилган. Ипсимон замбу- руғлар ташқи муҳит шароитига анча чидамли бўлиб, узоқ муддат давомида ўзининг ҳаётчанлигини сақлаб қолиш қобилиятига эга.
Патогенез. Замбуруғнинг кўп сонли шохланган ипларининг жойлашувига қараб шуни айтиш мумкинки, инфекция буйракнинг сийдик каналчаларидан бошланиб, лимфоид (гемопоетик) тўқимани ўраб олади. Замбуруғларнинг ўсиши ва ривожланиши сийдик йиғувчи каналчадан бошланади, унда замбуруғлар ташқи тешик орқали кириб олади, сўнгра улар ўсиб буйракнинг олдинги қисмига ўтади ҳамда буйракнинг бириктирувчи тўқимасига ҳам кириб олади. Кўп миқдордаги шиллиқ ҳужайралари эпителийлардан иборат сийдик йиғувчи каналчалар инфекция билан зарарланмайди, бироқ жуда майда, кичик каналчаларда замбуруғлар ўсади. Оралиқ тўқималарда, айниқса, чириган тўқималарда замбуруғлар жигарранг тусдаги, қалин деворли споралар — онидияларни ҳосил қилади.
Клиник белгилари. Касал балиқлар ҳолсизланган, бўшашган, секинлик билан ҳаракат қилади, ташқи муҳит таассуротларига куч- сиз жавоб қайтаради. Зарарланган буйракнинг функсияси бузилади, танасида сув тўпланиш белгилари кузатилади, қорин катталашади, экзофталмия содир бўлади, айрим балиқларда эса танасидаги тан- гачалари қуруқлашиб, танадан ажралади. Озиқа қабул қилмайди, ўсиш ва ривожланишдан орқада қолади.
Патанатомик ўзгаришлар. Буйраклар катталашган, оқ-кў- кимтир тусда, буйракнинг орқа қисми кучли зарарланган.
Ташхис комплекс усулда: эпизоотологик маълумотлар, клиник белгилар ва патанатомик ўзгаришларга асосланиб қўйилади. Ла- боратория шароитида микроскопик текширув, баъзан эса био­проба қўйилади. Бунинг учун соғлом балиқларнинг сийдик пу- фагига замбуруғнинг култураси юборилади. Касалликнинг белгилари 4-ҳафтадан кейин намоён бо ълади.
Даволаш усули ишлаб чиқилмаган.
Олдини олиш ва қарши курашиш тадбирлари. Балиқчилик хў- жаликларида зоогигиеник шароитларни яхшилаш, балиқларнинг табиий резистентлигини ошириш, сақлаш ва боқиш шароитини яхшилашга қаратилиши лозим. Касал балиқлар овланиб, шифокорнинг хулосаси билан утилизатсия қилинади ёки ҳайвонларга пиширилгандан сўнг едирилади, носоғлом хўжаликлардан урчитиш ва кўпайтириш ҳамда акклиматизатсия қилиш мақсадида келтириш қатъиян тақиқланади.