Ўзбекистон республикаси олий ва ўрта махсус таълим вазирлиги наманган муҳандислик қурилиш институти

36-мавзу. ТЕХНОЛОГИК РЕГЛАМЕНТЛАРНИ ИШЛАБ ЧИҚИШ ҚОИДАЛАРИ.
Режа:
1.Технологик регламентларнинг турлари.
2.Технологик регламентларнинг мазмуни.
3.Технологик регламентларнинг амал қилиш муддати.
4.Технологик регламентларни ишлаб чиқиш тартиби

Ишлаб чиқаришнинг технологик жараёнида маълум бир маҳсулот ёки бир хил турдаги маҳсулотлар гуруҳини ишлаб чиқариш учун технологик қоидаларни ишлаб чиқиш тавсия етилади. Бунинг сабаби шундаки, ҳар бир алоҳида маҳсулот тури индивидуал хусусиятларга эга, шунингдек, турли соҳаларда қўлланилади ва шунинг учун ушбу маҳсулотни яратиш тартиби бошқа товарларни ишлаб чиқаришдан фарқ қилади.

1.Технологик регламентларнинг турлари.
Ишлаб чиқариш ва амалга оширилган ишларнинг мақсадларига қараб, технологик регламентларнинг қуйидаги турлари мавжуд:
1.Доимий технологик регламентлар-ўзлаштирилган ишлаб чиқаришлар учун зарур бўлган маҳсулот сифатини таъминловчи ишлаб чиқилади;
2.Вақтинчалик (ишга тушириш) технологик регламентлар - ушбу корхонада янги ишлаб чиқариш объектлари, технологияси тубдан ўзгартирилган мавжуд ишлаб чиқариш объектлари, янги технологияга ега ишлаб чиқариш объектлари учун ишлаб чиқилмоқда;
3.Бир марталик (експериментал) технологик регламентлар-экспериментал ва тажриба-саноат заводларида (устахоналарда) сотиладиган маҳсулотларни ишлаб чиқариш жараёнида, шунингдек мавжуд ишлаб чиқариш объектларида амалга ошириладиган экспериментал ва тажриба-саноат ишлари учун ишлаб чиқилади;
4.Лаборатория (стартап ёзувлари, ишлаб чиқариш усуллари) технологик регламентлар-товар маҳсулотларини ишлаб чиқармайдиган лаборатория, дастгоҳ ва модел қурилмалари учун ишлаб чиқилади. Лаборатория қоидаларига мувофиқ (бошланғич ёзувлар, ишлаб чиқариш усуллари) йилига 1000 кг гача бўлган товар маҳсулотларини ишлаб чиқаришга рухсат берилади.
2.Технологик регламентларнинг мазмуни
Технологик жараёнларнинг саноат хавфсизлигини таъминлаш зарурати билан боғлиқ доимий, вақтинчалик ва бир марталик технологик регламентлар қуйидаги бўлимлардан иборат бўлиши керак:
1.ишлаб чиқаришнинг умумий хусусиятлари;
2.ишлаб чиқарилган маҳсулотларнинг хусусиятлари;
3.хом ашё, материаллар, оралиқ маҳсулотлар ва енергия ресурсларининг хусусиятлари;
4.кимёвий-технологик жараённинг тавсифи ва схемаси;
5.моддий баланс;
6.хом ашё, материаллар ва енергия ресурсларининг асосий турларини истеъмол қилиш ставкалари;
7.ишлаб чиқаришни бошқариш ва жараёнларни бошқариш;
8.мумкин бўлган иш ҳодисалари ва уларни йўқ қилиш усуллари;
9.ишлаб чиқаришнинг хавфсиз ишлаши;
10.мажбурий кўрсатмалар рўйхати;
11.ишлаб чиқаришнинг технологик схемалари;
12.атроф-муҳитни муҳофаза қилиш ускуналари, шу жумладан, асосий технологик ускуналар (техник қурилмалар), спецификацияси.

Технологик жараёнларнинг саноат хавфсизлигини таъминлаш зарурати билан боғлиқ лаборатория регламенти (бошланғич эслатма, ишлаб чиқариш методологияси), умуман, қуйидаги маълумотларни ўз ичига олиши керак:

1.ўрнатишнинг мақсади;
2.хом ашё, оралиқ маҳсулотлар, тайёр маҳсулот, чиқиндилар, чиқинди сувлар ва зарарли моддалар чиқиндиларининг токсик, ёнғин ва портловчи хусусиятларини кўрсатадиган қисқача тавсифи;
3.ускунанинг технологик схемаси ва жойлашуви тавсифи;
4.назорат ва ўлчаш асбоблари ва автоматлаштириш, блокировка ва 5.хавфсизлик мосламаларининг тавсифи;
6.электр таъминоти схемасининг тавсифи;
7.хавфсиз ишлаш учун талаблар;
8.экологик хавфсизлик талаблари;
9.технологик схеманинг чизмалари.