Ўзбекистон республикаси олий ва ўрта махсус таълим вазирлиги мирзо улуғбек номли ўзбекистон

тўртинчидан
, меҳнат шартномаси узлуксиз давом этувчи ҳуқуқий муносабат сифатида ҳам 
муҳим аҳамият каст этади (шартнома муайян муддатга тузилган ҳоллар ҳам бундан мустасно 
эмас);
бешинчидан
, меҳнат шартномасига мувофиқ, иш берувчи ходимга меҳнат қонунларида, 
жамоа шартномасида, меҳнат шартномасида назарда тутилган иш ҳақини тўлаб туриш ва меҳнат 
шароитини таъминлаб бериш мажбуриятини ўз зиммасига олади. Меҳнат шартномасининг бу 
белгилари уни фуқаролик-ҳуқуқий шартномалардан, жумладан, пудрат, топшириқ, муаллифлик ва 
бошқа шартномалардан фарқлаш имкониятини беради. Масалан:
а) пудрат шартномаси (Ўзбекистон Республикаси Фуқаролик кодексининг 631-моддаси).
Пудрат шартномасига кўра, бир тараф (пудратчи) иккинчи тарафнинг (буюртмачи) 
топшириғига биноан, маълум бир ишни иш берувчининг ёки ўзининг материалларидан бутун 
масъулиятни ўз зиммасига олиб бажариш мажбуриятини олади, буюртмачи эса бажарилган ишни 
қабул қилиш ва бунинг учун ҳақ тўлаш мажбуриятини олади. Бунда шартноманинг объекти 
сифатида пудратчи меҳнатининг натижаси намоён бўлади;
б) топшириқ шартномаси (Ўзбекистон Республикаси Фуқаролик кодексининг 817-моддаси). 
Унга асосан, бир тараф (вакил) иккинчи тараф (топшириқ берувчи) томонидан юклатилган маълум 

---

67 
юридик ҳаракатларни унинг номидан ва ҳисобидан бажариш мажбуриятини олади.
Агар топшириқ бажарилгани учун қонун ёки шартномада ҳақ тўлаш назарда тутилган бўлса, 
топшириқ берувчи ишончли вакилга ҳақ тўлаши лозим (Ўзбекистон Республикаси Фуқаролик 
кодексининг 818-моддаси).
Топшириқ шартномасининг предметини вакил томонидан амалга ошириладиган муайян 
юридик ҳаракатлар, чунончи, унинг томонидан тузилган қонун ҳужжатларига зид бўлмаган турли 
битимлар (шартномалар) ташкил этади;
в) муаллифлик шартномаси (Ўзбекистон Республикаси Фуқаролик кодексининг 1037-
моддаси). Мазкур шартнома муаллифнинг интеллектуал фаолияти натижаларини яратиш ва 
улардан фойдаланиш тўғрисидаги шартномадир.
Муҳими шундаки, фуқаролик-ҳуқуқий шартномаларининг предметини маълум ишнинг 
натижаси, яъни индивидуал аниқ меҳнат топшириғининг бажарилиши ташкил этади. Айни вақтда, 
буларнинг ҳаммаси ижро этувчининг корхонада ўрнатилган ички меҳнат тартиби қоидаларига 
итоат этмаган ҳолда бажарилади. Шу жиҳатдан қараганда, меҳнат шартномаси бутунлай ўзгача 
мазмун касб этади.
Меҳнат шартномасининг фуқаролик-ҳуқуқий шартномалардан фарқлаб олиш мураккаб 
бўлган ҳолларда унинг қуйидаги белгилари асос қилиб олиниши мумкин: