Ўзбекистон республикаси олий ва ўрта махсус таълим вазирлиги мирзо улуғбек номли ўзбекистон

Солиқ ва бошқа тўловларни тўлашдан бўйин тов-лаганлик учун жиноий жавобгарлик. 
Ўзбекистон Республикаси ЖКнинг 184-моддаси 1-қисмига кўра, фойда (даромад) ёки солиқ 
тўланадиган бошқа объектларни қасддан яшириш, камайтириб кўрсатиш, шунингдек, давлат 
томонидан белгиланган солиқларни, йиғимларни, бож ёки бошқа тўловларни тўлашдан қасддан 
бўйин товлаш, башарти маъмурий жазо қўлланилганидан кейин содир этилган бўлса ва тўланмаган 
сумма анча миқдорни ташкил қилса, энг кам ойлик иш ҳақининг юз бараваригача миқдорда 
жарима ёки икки йилгача ахлоқ тузатиш ишлари, олти ойгача қамоқ билан жазоланади. 
Ушбу қилмишнинг такроран, кўп миқдорда (ЖК 184-моддаси 2 қисми), жуда кўп миқдорда 
(ЖК 184-моддаси 3-қисми) содир этилиши жавобгарликни оғирлаштирувчи ҳолатлар ҳисобланади.
Сифатсиз маҳсулот чиқариш ёки сотиш қасддан содир этилади, келиб чиққан оқибатлар 
(соғлиққа зарар етказилиши, одамлар ўлими) борасида эса шахснинг айби эҳтиётсизликда 
ифодаланади. 
Ўзбекистон Республикаси Жиноят кодексининг 186-моддаси 1-қисмига кўра, товар бозорига 
сифатсиз маҳсулот чиқариш ёки уни сотиш баданга ўртача оғир ёки оғир шикаст етказилишига 

---

55 
сабаб бўлса, энг кам ойлик иш ҳақининг юз бараваридан икки юз бараваригача миқдорда жарима 
ёки уч йилгача аҳлоқ тузатиш ишлари билан жазоланади. 
Ушбу модданинг 2-қисмида одамнинг ўлимига сабаб бўлган сифатсиз маҳсулотни 
чиқарганлик ёки сотганлик учун жавобгарлик назарда тутилган. Унга кўра шахс уч йилдан етти 
йилгача озодликдан маҳрум қилиш билан жазоланади. 
Таҳлил қилинаётган модданинг 3-қисмида сифатсиз маҳсулот чиқарганлик ёки сотганлик 
натижасида: 
одамлар ўлимига; 
бошқа оғир оқибатларнинг юзага келганлиги учун жавобгарлик назарда тутилган. 
Савдо ёки воситачилик фаолияти билан қонунга хилоф равишда шуғулланганлик учун 
жиноий жавобгарлик. 
Мазкур жиноят қонунда белгилаб қўйилган рўйхатдан ўтиш ва савдо ёки воситачилик 
фаолияти билан шуғулланиш тартибини бузишда намоён бўлади. 
Ўзбекистон Республикаси Жиноят кодексининг 188-моддаси 1-қисмига кўра, айбдор 
маъмурий жазо қўлланилганидан кейин ҳам юқоридаги қилмишни содир этса, мазкур модданинг 
кўриб чиқилаётган қисми бўйича жиноий жавобгар бўлади. Мазкур жиноят айбнинг қасд шакли 
билан содир этилади. Жиноятни содир этиш мақсади на-зорат қилинмайдиган фойда (даромад) 
олиш жиноятининг зарурий белгиси ҳисобланади. 
Савдо ёки воситачилик фаолияти билан қонунга хилоф равишда шуғулланган, 16 ёшга тўлган 
ҳар қандай шахс жавобгарликка тортилиши мумкин. 
Ўзбекистон Республикаси ЖКнинг 188-моддаси 1-қисмига кўра, назорат қилинмайдиган анча 
миқдорда фойда (даромад) олиш мақсадида белгиланган тартибда рўйхатдан ўтишдан бўйин 
товлаб, савдо ёки воситачилик фаолияти билан шуғулланиш, шундай ҳаракатлар учун маъмурий 
жазо қўлланилганидан кейин содир этилган бўлса, уч йилгача муайян ҳуқуқдан маҳрум қилиб, энг 
кам ойлик иш ҳақининг бир юз эллик бараваригача миқдорда жарима ёки икки йилгача аҳлоқ 
тузатиш ишлари билан жазоланади. 
Савдо ёки воситачилик фаолияти билан қонунга хилоф равишда рўйхатдан ўтишнинг 
белгиланган тартибини бузган ҳолда шуғулланиш, хавфли рецидивист томонидан, кўп миқдорда 
ёки бир гуруҳ шахслар томонидан олдиндан тил бириктириб содир этилган бўлса айбдор ЖК 188-
моддаси 2-қисми билан жавобгар қилинади. Унга кўра шахс уч йилгача муайян ҳуқукдан маҳрум 
қилиниб, энг кам ойлик иш ҳақининг бир юз эллик бараваридан юз бараваригача миқдорда жарима 
ёки олти ойгача қамоқ билан жазоланади. 
Мазкур модданинг 3-қисмида жуда кўп миқдорда ёки уюшган гуруҳ томонидан ёки унинг 
манфаатларини кўзлаб содир этилган савдо ёки воситачилик фаолияти билан шуғулланганлик учун 
жавобгарлик назарда тутилган. Бундай жиноят учун айбдор уч йилгача муддатга муайян ҳуқуқдан 
маҳрум қилиниб, энг кам ойлик иш ҳақининг уч юз бараваридан олти юз бараваригача миқдорда 
жарима ёки беш йилгача озодликдан маҳрум қилиш билан жазоланади. 
Жиноят кодексининг 189-моддасининг 1-қисмига кўра, яъни савдо ёки хизмат кўрсатиш 
қоидаларини бузганлик учун жиноий жавобгарлик худди шундай ҳаракатлар учун маъмурий жазо 
қўлланилгандан кейин юзага келади. 
Ўзбекистон Республикаси Жиноят кодексининг 190-моддаси 1-қисмига кўра, шахс лицензия 
олиши шарт бўлган фаолият билан рухсатнома олмасдан шуғулланиш, шундай ҳаракатлар учун 
маъмурий жазо қўлланилганидан кейин содир этган бўлса, энг кам ойлик иш ҳақининг йигирма 
беш бараваридан етмиш беш бараваригача миқдорда жарима ёки беш йилгача муайян ҳуқуқдан 
маҳрум қилиш ёхуд уч йилгача муддатга аҳлоқ тузатиш ишлари билан жазоланади. 
Ушбу қилмишни хавфли рецидивист ёхуд бир гуруҳ шахслар томонидан олдиндан тил 
бириктириб содир этиши фаолият билан лицензиясиз шуғулланиш учун жавобгарликни 
оғирлаштирувчи ҳолат ҳисобланади. Унга кўра шахс Жиноят кодексининг 190-моддасининг 2-
қисмига кўра энг кам ойлик иш ҳақининг етмиш беш бараваридан юз бараваригача миқдорда 
жарима ёки олти ойгача қамоқ билан жазоланади. Мазкур жиноятни квалификация қилишда 
фаолият билан лицензиясиз шуғулланган шахс солиқларни тўлашдан ҳам бўйин товлаган бўлса, 
унинг ҳаракатлари Ўзбекистон Республикаси Жиноят кодексининг 190 ва 184-моддаларида назарда 
тутилган жиноятларни ташкил қилиб жиноятлар жами тариқасида жазо тайинланади.