Ўзбекистон республикаси олий ва ўрта махсус таълим вазирлиги мирзо улуғбек номидаги ўзбекистон миллий

 
 

---

53 
Вазифа:
1. Симпатик ва парасимпатик асаб тизими тузилишини ўрганинг 
2. Симпатик ва парасимпатик асаб тизимининг ҳар бирини альбомга чизиб, 
қайси асаб тизими толаси қайси аъзо томон йўналишини белгиланг.
 
9-ЛАБОРАТОРИЯ ИШИ. Вегетатив рефлексларни кузатиш. 
Ашнер, Гольц, Геринг тажрибалари. 
Вегетатив асаб системаси ички аъзоларнинг фаолиятини бошқаради, 
скелет мушакларининг модда алмашинувини оширади, уларни қон билан 
таъминланишини, ҳамда асаб марказларининг функционал ҳолатини 
яхшилайди, ҳамда организмни ташқи муҳитга фаол мослашувини (ташқи 
сигналларни қабул қилиш, уларни қайта ишлаш, организмни ҳимоя қилишга 
қаратилган ҳаракат фаолиятини, озуқа излаш, одамда – маиший, меҳнат, 
спорт фаолияти ва б. билан боғлиқ бўлган ҳаракат фаолиятини) 
таъминлайдиган соматик асаб тизимининг вазифаларини амалга оширишга 
ѐрдам беради. Соматик асаб тизимида нерв таъсирлари катта тезликда 
узатилади (қалин соматик толаларнинг қўзғалувчанлиги юқори бўлиб, 
ўтказувчанлик тезлиги 50-140 м/с га тенг).
1-иш. Даньини-Ашнернинг кўз-юрак рефлекси 
Одамнинг кўз соққаси босилса юрак қисқариш частотаси одатда 
камаяди. Бунинг сабаби адашган асаб ядроларининг рефлектор 
қўзғалишидир.
Ушбу рефлекснинг рефлекс ѐйи юракка тормозловчи таъсир 
кўрсатадиган кўзни ҳаракатлантирувчи асаб толалари, узунчоқ мия 
нейронлари ва адашган асабнинг эфферент толаларидан иборат. Рефлекс 
реакцияси 2-5 с ўтгач пайдо бўлади ва таъсир бериш тўхтатилганидан сўнг 
20-60 с да йўқолади.
 
Ишнинг мақсади:
Кўз соққасига босишда юзага келадиган юрак 
фаолиятидаги ўзгаришларни кузатиш. 
Режа
: 1. Данини-Ашнер рефлексини кузатиш. 
2. Хулосалар. 
Керакли жиҳоз
: секундомер. 
Текширилувчининг 
тинч 
ҳолатида 
пульсини аниқлаб дафтарга ѐзиб олинади. 
Сўнг кўрсаткич ва ўрта бармоқлар билан 5-8 
секунд давомида иккала кўзи соққасига 
босилади ва дарҳол пульси аниқланади. Бу 
кўрсаткич олдингиси билан таққосланади. 
Бунда, одатда пульс ўртача 10 тага камаяди. 
Бу ҳодиса адашган асаб ядроларининг 
рефлектор қўзғалиши билан тушунтирилади. 

---

54 
Бу рефлекснинг рефлектор ѐйи кўзни ҳаракатлантирувчи асабнинг афферент 
толалари, узунчоқ мия нейронлари ва адашган асаблардан иборат (33-расм). 
Адашган асаб қўзғалганда юракка тормозловчи таъсир кўрсатади.