Ўзбекистон республикаси олий ва ўрта махсус таълим вазирлиги мирзо улуғбек номидаги ўзбекистон миллий

 
7-иш. Таъм билиш рецепторларининг тилда жойлашиши ўрганиш ва 
бажарадиган вазифасини аниқлаш 
 
Ишнинг мақсади:
Тилда таъм билиш рецепторларини жойлашиши 
 
уларнинг вазифасини 
аниқлаш. 
Ишнинг режаси:
1.Таъм билиш рецепторларини анатомик ва морфологик тузилиши билан
танишиш 
2. Таъм билиш рецепторларини фаълиятини аниқлаш. 
Керакли жиҳозлар:
Таъм билиш рецепторлари тасвири туширилган расмлар, 4та шиша 
таѐқча (ѐки томизгич), сувли стакан, 40 фоизли шакар эритмаси, 2 фоизли 
сирка кислотасининг эритмаси, 0,9 фоизли NaCl эритмаси, қалампир 
суюқлиги. 

---

62 
Тилнинг ҳар бир соҳасини ўзига хос 
таъм 
сезишини 
аниқлаш 
учун 
текширилувчи киши тилини ташқарига 
чиқариб 
туради. 
Тилнинг 
турли 
соҳаларига: учига, қирғоқларига, ўрта 
юзасига, асосига аввал шакар эритмаси 
шиша таѐқча воситасида тегизилади (ѐки 
томизгич билан томиздирилади) ва ширин 
таъмни қайси соҳа сезгани аниқланади. 
Ҳар қайси текширишдан кейин оғиз тоза 
сувда чайиб ташланади. Худди шу йўл 
билан тилнинг ширин, шўр, нордон ва 
аччиқ таъм сезувчи нуқталари аниқланади
38-расм. Тил харитаси.
ва булар ―Тил харитаси‖ да ифодаланади. 
Ширинни сезувчи рецепторлар тилнинг учида, нордонни сезувчи 
рецепторлар тил четларининг ўрта қисмларида, аччиқ таъмни сезувчи 
рецепторлар тилнинг асосида, шўрни сезувчи рецепторлар тил олдинги қисм 
қирғоқларида жойлашганлиги аниқланади (38-расм). 
12-ЛАБОРАТОРИЯ ИШИ. Эндокрин безларининг макро-ва 
микротузилиши 
Эндокрин безлар асаб тизими билан биргаликда организм фаолиятини 
бошқаришда жуда катта аҳамиятга эга. Эндокрин тизимга: гипофиз, жинсий 
безлар, буйрак ости безининг пўстлоқ қисми ва мағиз қисми, меъда ости 
безининг Лангерганс оралчаларидаги ҳужайралар, қалқонсимон без ва 
қалқонсимон без олди безлари, эпифиз, ҳазм аъзолари шиллиқ пардасидаги 
инкретор ҳужайралар киради. Эндокрин тизим гормонлар ѐрдамида таъсир 
қилади. Гормон ишлаб чиқарувчи эндокрин чиқариш йўллари йўқ, 
синтезланган моддалар тўғридан-тўғри қонга ўтади.