Ўзбекистон республикаси олий ва ўрта махсус таълим вазирлиги м у ҳ а й ё ҳ а к и м о в а семасиология


кун 1  —  сутканинг қуёш чиққандан ботгунча бўлган қисм и (кун бўйи  иш лади),  кун



Download 3,53 Mb.
Pdf ko'rish
bet38/64
Sana22.02.2022
Hajmi3,53 Mb.
#109510
1   ...   34   35   36   37   38   39   40   41   ...   64
Bog'liq
Semasiologiya (Muhayyo Hakimova)

кун 1 
— 
сутканинг қуёш чиққандан ботгунча бўлган қисм и (кун бўйи 
иш лади), 
кун 
2 — бир кеча-кундузга, 24 соатга тенг вақг (и кки
кундан кейи н келади), 
кун 
3 - ой ёки ҳаф ганинг маълум 
календар санаси (ш анба куни борам ан), 
кун 4 
кунлар билан 
белгиланувчи вақг, пайт, кез (бахтиёр кунларим ), 
кун 5 
— 
турмуш, ти ри кчи лик, ҳаёт (кунига ярам оқ).
Кун 1 
с ем ем а с и н и н г сем ал ар и н и қуйидагича ан и қ л аш
м ум кин: «сутка қи см и », «қуёш ч и қ и ш и д а н қуёш ботгунча 
(қуёш ли)», «ёруғ». М аъноси: суткан и н г қуёш чиққандан қуёш 
ботгунча бўлган ёруғ қисм и.
Кун 

семемаси аслида тўнғич бош маъно эмас. У ҳозирги 
кунда омонимик муносабатда бўлган «қуёш» маъносидаги кун 1
58
www.ziyouz.com kutubxonasi


лексемасидан метонимия асосида ўсиб чиқкдн бўлиб, ном кўчиши 
кун I семемасидаги «ёруғ» сем аси асосида рўй берган. Кун I 
сем ем аси н и н г сем и к структурасини қуйидагича кўрсатиш 
мумкин: «нур сочувчи», «ёруғ», «иссиқ», «осмон жисми». 
Семемаси: нур сочувчи, ёруғ, и сси қ о см о н ж исм и. Д ем ак, ёруғ 
ж исм ва ёруғ ж исм мавжуд бўлған вақг сем антик ўзгариши, 
м етоним ия асосида сутканинг ёруғ қисм и маъноси — кун 1 
семемаси ҳосил бўлган:
кун I
кун 1.
1. осмон жисми 
1. сутка қисми
2

ё р уғ
 
----------------------------------------------- ► 
2

ё р уғ
3. нур сочувчи
4. иссиқ
Кун 2 сем ем аси кун 1 сем ем аси д ан м аъ н о кенгайиш и 
асо си д а ўсиб ч и қ қ ан . Бунда қисм б и лан (су тк ан и н г ёруғ 
қ и см и б и лан ) бутун (тун ва кун) н о м л ан м о қц а ва ўз-ўзидан 
маълумки, синеқдоха ном кўчиш усули амалда бўлмоқца. Кун2 
сем ем асин и н г с ем и к струкгураси: «кеча-кундуз», «24 соатдан 
иборат вақг», «сутка». М аъноси: кун ва тундан иборат 24 соатли 
вақг, сутка. Кун 2 с ем ем а с и н и н г сем и к ту зи л и ш и д а кун 1 
сем емасидаги «сутка қисми» сем аси синекдоха асосида (қисм 
б и лан бутунни н о м л аш ) «сутка»га айланган:
кун 1 
кун 2
1
. суписа қисми ----------------------------- ►
сутка
К унЗ семемаси кун 2 семемасидан метонимия асосида ҳосил 
бўлган: Кун 2 — бир кеча-кундузга (куну тунга) тен г вақг. Кун 
3 — ой ёки ҳаф танинг бир кеча-кундузға тенг санаси (ш анба 
куни, якш анба куни). К ўринибтурибдики, КЗ ш аклланиш ида
2. ёруғ

Download 3,53 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   34   35   36   37   38   39   40   41   ...   64




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish