Ўзбекистон республикаси олий ва ўрта махсус таълим вазирлиги м. Шарипов, Д. Файзихўжаева

муаммоли вазият 
билиш 
тараккиётининг турли боскичлари ва бўғинларида олам 
ҳамда уни билиш хакидаги мавжуд тасаввурларни, билиш 
методи ва воситаларини ўзгартириш нинг объектив 
заруриятидан иборат, дейиш мумкин.

---

Муаммоли вазиятни таҳлил қилиш янги муаммони 
қўйишга олиб келади.
Муаммо 
- жавоби бевосита мавжуд билимда булмаган 
ва ечиш усули номаълум булган саволдир.
Шунинг учун ҳам муаммони кўйиш ва ҳал қилиш мав­
жуд билимларни қайта ишлаш, баъзи холларда эса, хатто, 
улар доирасидан четга чиқишни, янгича ечиш усули, метод­
ларини қвдиришни тақозо этади. Қандай муаммоларни илгари 
суришни, уни муҳокама килишнинг хусусиятини амалий 
фаолиятимиз ва билишимиз эҳтиёжлари белгилаб беради.
Муаммони муваффақиятли ҳал килишнинг зарур шарт- 
ларидан бири уни туғри кўйиш ва аниқ баён килишдан 
иборат. Тўғри кўйилган савол, В.Гейзенберг айтганидек, 
муаммони ечишнинг ярмидан кўпрогини ташкил этади.
Муаммони тўғри кўйиш учун муаммоли вазиятни аник 
тасаввур килишнинг ўзи етарли эмас. Бунинг учун муам­
мони хал килишнинг турли хил усуллари ва воситаларини 
ҳам олдиндан кўра билиш керак.
Муаммоларни қўйишда кишиларнинг хаётий тажриба­
си, билимлари ва тал анти мухим ахамиятга эга бўлади. Шунинг 
учун хам, одатда, кўп холларда янги муаммолар илмий 
билишнинг у ёки бу соҳасининг йирик мутахассислари, бой 
тажрибага эга ва чукур билимли олимлари томонидан илгари 
сур ил ади хамда улар баъзан узок йиллар давомида тадкик 
килинади. Буни, масалан, миллий гоя ва миллий мафкурани 
яратиш муаммосининг кўйилиши ва тадкик этилиши мисолида 
кўриш мумкин. Жахон тажрибасига мурожаат килсак, 
«миллатнинг мафкураси бир эмас, балки бир неча авлоднинг 
умри давомида ишлаб чиқилиши ва такомилга эришувига 
гувох бўлишимиз мумкин».1
Уни шакллантириш учун кучли истеъдод ва «ёркин та- 
факкур»га эга бўлган Конфуций, Махатма Ганди, Форобий, 
Баҳоуддин Нақшбанд каби буюк зотлар заҳмат чекканлар.2
Ҳозирги пайтда эса Президентимиз И.А.Каримов 
таъкидлаганидек, «Миллий гоя, миллий мафкурани ишлаб 
чикиш, уни шакллантириш учун ҳар кайси миллатнинг 
энг илғор вакиллари, керак бўлса, мутафаккирлари, 
зиёлилари меҳнат килиши лозим»3.