Ўзбекистон республикаси олий ва ўрта махсус таълим вазирлиги қарши муҳандислик иқтисодиёт

7.1. Ҳимоя тизмаларини ишлаш шароити. 
Қувурларни ишлаш шароити-қудуқни вазифасига, уни эксплутация 
қилиш даврига ва (тизмаларни) қувурларни турига боғлиқ.
Қудуқка қувурларни тушуриш жараёнида ишлаш шароити.
 
Ҳимоя 
тизмасини қудуқка тушириш жараёнида узини оғирлиги натижасида чузилиш 
кучи; сиқувчи Архимед кучи (суюқликни сиқувчи кучи); тизма ичидаги 
суюқликни оғирлиги ҳисобига чузилиш; қудуқ девори билан қувур девори 
орасидаги ишқаланиш кучлари; тизмани инерциясидан ҳосил булувчи ўқ 
йўналишли кучлари қудуқдан чиқадиган ёки ҳайдалаётган бурғилаш эритмаси 
таъсири натижасида ҳосил булувчи ўқ йўналишли гидродинамик куч; қувурни 
ички ва ташқи юзасига таъсир қилувчи радиал статик ҳамда гидродинамик 
босим; қудуқдаги зенит ёки азимут бурчаги ўзгарадиган жойларда эгувчи 
момент. 
Гидродинамик босимни ўқ йўналиш кучи қувур орти муҳитида ювиш 
натижасида доимо сиқувчи бўлади. Ишқаланиш ва инерция кучларини 
ҳарактери ҳар хил бўлиши мумкин. Масалан: ротордан тизмани кўтариш 
моментида ёки тизмани қудуқда юргизиш (расхаживание) даврида қувурни 
ишқаланиш ва инерция кучлари ҳисобланса, тизмани остга томон 
ҳаракатланитириб тушуриш – сиқувчидир. Кузатишлар шуни кўрсатадики 
вертикал қудуқка қувурларни қайта юргизмасдан тушуриш жараёнида одатда 
ўқ йуналишли кучлар йиғиндиси ўз оғирлигидан юқори (ошмайди) бўлмайди. 
Қия қудуқларда эса қувурларни оғирлиги суюқлик ичидаги оғирлигидан ҳам 
кичик. Агар, айрим ҳолларда тизмани қайта юргизилса ёки бир неча метр 
юқорига кўтарилса, ўқ йўналишли кучлар йиғиндиси ўз оғирлигидан юқори 
бўлиши мумкин. 
Қудуқ қанча кичик бўлса қия участка қанча узун бўлса, шу участкада 
ўтказувчанлик қанча катта бўлса, қудуқ девори билан қувур девори 
оралиғидаги оралиқ қанча кичик бўлса ўқ йуналишли кучларни йиғиндиси уз 
оғирлигидан юқори бўлади. 
Цементлаш 
жараёнида 
ишлаш 
шароити