Ўзбекистон республикаси фанлар академияси

ВЕНА ТЎГАРАГИ – мантиқий позитивизм ҳаракатининг вужудга келишидаги ғоявий ва ташкилий гуруҳ. Бу гуруҳ вужудга келишининг асосий сабабчиси – Австрия физиги ва файласуфи, Вена университетининг проф.и Мориц Шликдир. 1992 й.да Шлик Вена университетининг фалсафа кафедрасида семинар ташкил этади. Бу семинар ўз бағрида асосан анъанавий фалсафага шубҳа билан қараган ёш олимларни йиғди. Улар ишлаб чиққан янги – "илмий фалсафани" ривожлантириш дастури мантиқий позитивизм йўналишини келтириб чиқарди. Лекин мантиқий позитивизм йўналиши икки оқим таъсири остида вужудга келган. Биринчидан, унга анъанавий "метафизика"га ва классик фалсафий муаммоларга салбий муносабатда бўлган, гносеологик ва методологик масалаларни тор сциентистик руҳда талқин қиладиган махизм оқими ўз таъсирини ўтказган бўлса, иккинчидан, В.т. фалсафанинг мантиқий таҳлилининг субъектив–идеалистик йўл–йўриқларини (хусусан Л.Витгенштейннинг), яъни фан фалсафасини тўғридан–тўғри фан тилининг мантиқий таҳлилига айлантириш концепциясини, шунингдек логика ҳамда математика фанларининг аналитик тусда эканлиги тўғрисидаги таълимотни ўзлаштирди. Хулоса қилиб айтганда, В.т.даги мантиқий позитивизм, бу – позитивизмга махистча ёндошиш ҳамда мантиқий таҳлил фалсафаси йўл–йўриқларининг синтези натижасида шаклланди.
В.т. вакиллари: Р.Карнап, Ф.Вайсман, Г.Фейгль, О.Нейрат, Г.Ган, В.Крафт, Ф.Кауфман, К.Гедель. В.т. билан Берлиндаги Х.Рейхенбах, Чехословакиядаги Ф.Франк, Финляндиядаги Э.Кайла, АҚШдаги А.Бламберг, Э.Нагель, Даниядаги Й.Йоргенсен, Буюк Британиядаги А.Айер гуруҳлари ҳамкорлик қилган.
1929 йилда Р.Карнап, Г.Ган, О.Нейрат "Дунёни илмий англаш. Вена тўгараги" манифести билан чиқдилар. Шу вақтнинг ўзида В.т.нинг ташкилий шаклланиши якунланади. 1930 йилдан бошлаб қатор йиллар турли мамлакатларда халқаро конгресслар ташкил этилди. 1930–1939 йил В.т. томонидан мантиқий позитивизм ғояларини тарғиб қилувчи "Erkenntnis" журнали нашр қилинди. Аммо 1936 йилда Шликнинг фожиали ўлимидан кейин Австриянинг Германия томонидан босиб олиниши ҳамда В.т.нинг бир қатор вакилларининг чет элга кетиши натижасида В.т. ўз фаолиятини тугатди. АҚШда В.т.нинг бевосита вориси сифатида эмпиризм оқими юзага келди.