Ўзбекистон республикаси автомобиль йўллари давлат қЎмитаси

Қиялик бурчагини ўлчаш 
Қиялик бурчагини ўлчаш учун теодолитни иш ҳолатига келтирилади ва 
кўриш трубасини кузатувчи нуқтага тўғрилаб махкамланади, сўнгра алидада 
ва трубанинг тўғриловчи винтлари орқали иплар тўрини кузатилаѐтган нуқта 
билан бирлаштирилади. Вертикал доирадаги алидада устидаги пуфакча 
сатҳини ампула ўртасига келтирилади ва вертикал доирадан саноқ олинади. 
Трубани зенит ўқи буйича айлантириб, вертикал доиранинг бошқа ҳолатида 
ҳам қайтарилади. Ҳисоблашлар эса юқоридаги ифодалар билан амалга 
оширилади. 
Вертикал бурчак ўлчаш жадвали 
5.1-жадвал 
Станция 
Кузатилган 
нуқта 
Вертикал 
доира ҳолати 
Вертикал 
доирада 
олинган 
саноқ. 
―Нўл 
ўрни‖ 
Қиялик 
бурчак 
Ўртача 
қиялик 
бурчак 
I 
А 
ДЧ 
ДЎ 
II 
В 
ДЧ 
ДЎ 
'
2
ДЎ
ДЧ
НЎ


НЎ=0° 02′
 
Лаборатория машғулоти бўйича билимларни мустаҳкамлаш учун 
назорат саволлари
1. Теодолитни иш ҳолатига қандай тартибда келтирилади? 
2. Вертикал бурчак ўлчаш ишларини тушунтиринг. 
3. Қиялик қандай ҳисобланади?

---

202 
6 - лаборатория иши
 
Мавзу:
 Оптик нивелирда нисбий баландликларини ўлчаш ва нуқта 
баландликларни ҳисоблаш
 
Лаборатория машғулотиинг мазмуни ва мақсади: 
Лаборатория 
ишида гуруҳдаги талабалар 6 ѐки 5 тадан бригадаларга бўлиниб, жойда 
берилган икки нуқта орасидаги нисбий баландликларини нивелир асбоби 
орқали икки ҳил усулда ҳисоблаб топиш ва олинган натижаларни махсус 
жадвалга ѐзиш. 
Машғулотда фойдаланиладиган асбоблар ва жиҳозлар: 
Нивелир 
штативи билан, геодезик рейка, нивелирлаш журнали.