Ўзбекистон республикаси автомобиль йўллари давлат қЎмитаси

Лимб ва алидаданинг “нолларини” туташтириш усули 
Бу усулда лимбнинг алидада ―ноллари‖ туташтирилиб ва лимб 
ҳаракатлантириб, турлар марказини олдинги нуқтага тугирланади ва лимб 
қотирилиб, алидада бўшатилиб теодолит айлантирилиб кўриш нуқтаси 
кейинги нуқтага визирланади. Микроскопдан саноқ ўлчанаѐтган бурчак катталиги 
аниқланади. 
Такрорлаш усули билан бурчак ўлчаш 
Лимбда ўлчанаѐтган бурчак катталигини 
n-Т
(30°, 60°, 90°, 120° ва ҳ.к.) 
маротаба кетма кет қўйиш бу усулнинг асосини ташкил қилади. Бунинг учун визир 
ўқини олдинги нуқтага қаратиб, лимбдан в саноги олинади, сўнгра алидада 

---

198 
бўшатилиб, кўриш трубаси кейинги нуқтага қаратилади, сўнгра эса лимб 
бўшатилиб, яна олдинги нуқтага қаралади. Алидада бўшатилиб, труба кейинги 
нуқтага қаратилади шу билан бирга лимбда иккинчи марта ўлчанаѐтган бурчак 
катталлигига қўйилади. Бундай ўлчаш ишлари бир неча марта такрорланади. 
Шундай такрорлашда b саноғини лимбдан олдинги нуқтага қараб олинган катталик, 
a саноғини эса кейинги нуқтадан олинган катталик десак, у ҳолда ўлчанаѐтган 
бурчак b қуйидаги ифода билан ҳисобланади. 
3.2-расм. Шкалали микроскопдан саноқ олиш (горизонтал бурчак: 125°11') 
Далада доиравий қабуллар усулида горизонтал бурчак ўлчаш жадвали 
3.1-жадвал 
Асбоб 
турган 
нуқта 
Кузатилаѐтган 
нуқта 
Лимбдан олинган 
саноқлар 
Бурчакнинг ярим 
қабулдаги 
қиймати 
Бурчакнинг 
ўртача қиймати 
° 
' 
° 
' 
° 
' 
ДЎ (доира ўнг) 
ДЧ (доира чап) 
ДЎ (доира ўнг) 
ДЧ (доира чап) 

---

199 
Лаборатория машғулоти бўйича билимларни мустаҳкамлаш учун