Ўзбекистон республикаси адлия вазирлиги тошкент давлат юридик институти шорахметов шоакбар шорустамович

211-м о д д а. Жавобгар зиммасига муайян ҳаракатларни
бажариш мажбуриятини юклайдиган ҳал
қилув қарори


Суд жавобгар зиммасига мол-мулк ёки пул бериш билан боғлиқ бўлмаган муайян ҳаракатларни бажариш мажбурияти­ни юклайдиган ҳал қилув қарорида, агар жавобгар ҳал қилув қарорини белгиланган муддатда бажармаса, даъвогар бу ҳаракатларни жавобгарнинг ҳисобидан бажариб, қилган хара­жатларини кейинчалик жавобгардан ундириб олишга ҳақли­дир, деб кўрсатиш мумкин. Агар мазкур ҳаракатлар фақат жавобгар томонидан бажарилиши мумкин бўлса, суд ҳал қилув қарорида уни бажариши лозим бўлган муддатни белгилаб қўяди.

1. Юқорида баён қилганимиздек, ҳал қилув қарори ишлар туркумига қараб турлича бўлиб, мазмуни ҳам фуқаролик ишларини турига мосланган ҳолда бўлади.

Агар талаб даъволи бўлса, даъвогар жавобгардан бирор мулкни ундиришни, олиб беришни, уни ижросни таъминлашни талаб этади. Бундай даъволар ундириш ижро даъвоси деб юритилади (бу ҳақда юқорида баён қилинган). Ушбу шарҳланаётган қоида эса, даъвогар мол-мулкни ёки пул суммаси ундириш тўғрисида талаб қўймайди, балки жавобгарни муайян ҳаракатларни бажаришни ёки бундай ҳаракатларни бажаришдан ўзини тийиб туриши масаласини қўяди.
Суд ҳал қилув қарорида суд муайян ҳаракатларни бошқа шахс­ларга эмас, фақат жавобгар зиммасига юклатилиши ҳақида кўрсат­ма беради. Масалан, фуқаролик даъвоси уй-жой билан боғлиқ бўлса, суд жавобгарга даъвогарни тинчлигини таъминлаш мақсади­да квартирани бўлиб, девор қуриш мажбуриятини юклаш тўғрисида ҳал қилув қарорида кўрсатишни талаб қилиши мумкин. Бундан ташқари, алимент тўлаш, болани тарбиялаш билан боғлиқ ҳаракат­лар фақат жавобгар ота-оналарга тегишлидир. Ёки фуқароларнинг шаъни, қадр қиммати ва ишчанлик қобилияти билан боғлиқ ножўя ҳаракатларни бартараф этиш фақат жавобгарга қаноатлантириши Олий суднинг 1992 йил 19 июндаги ва унга киритилган ўзгартириш ва қўшимча Пленум қарорида ўз ифодасини топган.
2. Муайян ҳаракатларни жавобгар томонидан бажариш маж­буриятини юклайдиган ҳал қилув қарорда, агар шу ҳаракат жавоб­гар томонидан шахсан бажариладиган тақдирда суд уни бажариш муддатини ҳам ҳал қилув қарорида кўрсатилиши талаб этилади.
Агар жавобгар ҳал қилув қарорида кўрсатилган муддатда муайян ҳаракатларни бажарилмаган тақдирда, даъвогар қарорда кўрсатилган мужбуриятларни ўз зиммасига олиши ва тегишли сарф-харажатларни ҳал қилиши мумкин, бироқ бу сарф-харажатлар даъвогар ва жавобгар ҳисобидан бажариб, кейинчалик эса уни жавобгардан ундириш масаласини кўрсатишга ҳақли бўлади.