Ўзбекистон республикаси адлия вазирлиги тошкент давлат юридик институти шорахметов шоакбар шорустамович

213-м о д д а. Ҳал қилув қарорининг ёзувидаги хатолар ва
очиқ кўриниб турган арифметик хатоларни
тузатиш


Суд ҳал қилув қарорининг ёзувидаги хатоларни ва очиқ кўриниб турган арифметик хатоларни ўз ташаббуси билан ёки ишда иштирок этувчи шахсларнинг аризасига кўра тузатиш мумкин. Тузатиш киритиш масаласи ишда иштирок этувчи шахслар хабардор қилинган ҳолда суд мажлисида ҳал этилади. Бироқ, бу шахсларнинг келмаслиги тузатиш киритиш масала­сини кўриб чиқиш учун тўсқинлик қилмайди.
Ҳал қилув қарорига тузатиш киритиш тўғрисидаги суд­нинг ажрими устидан хусусий шикоят берилиши, хусусий протест келтирилиши мумкин.


1. Суд томонидан чиқарилган ажримлар бўладими, ҳал қилув қарорлари-ми ёки юқори судлар томонидан қабул қиладиган қарор қабул қилинган суд томонидан ўзгартиришга, уларни ўчиришга, чизишга ҳақли эмаслар. Фақат суд томонидан қонунда кўрсатилган ҳоллардагина ўзгартириш ва қўшимчалар киритишга йўл қўйилади.
Ҳал қилув қарорини чиқарган суднинг ўзи ҳал қилув қарорини бекор қилишга ёки ўзгартиришга ҳақли эмас, сиртдан чиқарадиган қарор бундан мустасно. Бу ҳуқуқ фақат ҳал қилув қарорининг тўғрилигини манфаатдор тарафнинг шикояти ёки прокурорнинг протести бўйича текширадиган юқори судга берилган. Ҳал қилув қарорини чиқарган суд фақат қўшимча қарор чиқаради ёки ўз қарорига изоҳ бера олади.
Аммо суд ташаббуси билан ёки ишда иштирок этувчи шахслар­нинг аризасига биноан ҳал қилув қарорини ёзишда йўл қўйилган хатоларни очиқ кўриниб турган бошқа арифметик хатоларни туза­тиши мумкин. Тузатиш киритиш масаласи ишда иштирок этувчи шахслар хабардор қилинган ҳолда суд мажлисида ҳал этилади. Бироқ, бу шахсларнинг келмаслиги тузатиш киритиш масаласини кўриб чиқиш учун тўсқинлик қилмайди.
Ҳал қилув қарорига тузатиш киритиш тўғрисидаги суднинг ажрими устидан шикоят берилиши ёки хусусий протест келтириши мумкин (ФПКнинг 213-моддаси).
Ўзбекистон Республикаси Олий суди Пленумининг 1998 йил 17 апрелдаги “Суд ҳал қилув қарорлари ҳақида”ги Қарорининг 17-бан­дида ҳам ҳал қилув қарорида йўл қўйилган ёзувдаги хатолар ва очиқ кўриниб турган арифметик хатоларни тузатиш ҳақида ҳам кўрсатма берилган.
Суд ҳал қилув қарорининг ёзувдаги хатолари-деганда матнда йўл қўйилган жумладаги сўзларни, атамаларни қўллашдаги, шунингдек ишда иштирок этувчи шахсларнинг исми, фамилияси билан паспорт ва бошқа ҳужжатдаги номларига тўғри келмаслиги, арифметик ҳисобларда рақамларни татбиқ қилишда (масалан ҳал қилув қарорини асослантириш қисмида тўғри рақам қўйилган бўлиб, хулоса қисмида эса шу рақам камайтириб ёки кўпайтириб кўрсатилиши ва ҳоказо) йўл қўйилган камчиликларни кўрсатиш мумкин.
Демак, ёзувдаги очиқ кўриниб турган арифметик хатоликларга: рақам, сонларни қўшиш, айириш, кўпайтириш ёки бўлувлардаги камчиликлар тушунилади. Борди-ю судья ҳисоб рақамни қонунда белгиланган тартибда риоя этмаган ҳолда қўйган бўлса, бундай хатолар юқори судлар томонидан тўғриланиши лозим.
2. Суд ҳал қилув қарори ёзувидаги хатолар ва очиқ кўриниб турган арифметик хатоларга тузатиш киритиш ҳал қилув қарори эълон қилингандан кейин аниқланишига эътибор бериш лозим, чунки судья шундан кейингина ё ўзини ташуббуси билан ёки ишда иштирок этувчи шахслар томонидан аниқлангандан кейин улар­нинг аризаларига кўра тузатиш ҳақида процессул ҳаракатлар бошланади.
Бу ҳаракатларга:

• 
  ишда иштирок этувчи шахсларни хабардор этган ҳолда суд мажлисида ҳал этиш;
  
• 
  агар ишда иштирок этувчи шахслар суд мажлисига келмаган ҳолларда уларнинг иштирокисиз амалга оширилиши лозим бўлган ҳаракатлар киради.
  

Амадаги қонунга кўра, суд мажлисига тегишли равишда хабардор қилинган шахсларнинг келмаслиги ҳал қилув қарорига тузатиш киритиш масаласини кўриб чиқиш учун тўсқинлик қил­маслиги белгиланган. Агар суд мажлисига ишда иштирок этувчи шахслар иштирокида кўрилган ҳолларда суд тузатиш киритиш тўғрисидаги масала юзасидан уларнинг ҳамда прокурорнинг фик­рини эшитади.
Тузатиш киритиш масаласи бўйича суд ажрим чиқаради. Ажрим алоҳида хона (маслаҳатхонада) қабул қилинади, бу ажрим асосий ҳал қилув қарорига қўшиб қўйилади ва ҳал қилув қарори­нинг таркибий қисми сифатида қаралади, шунинг учун ҳал қилув қарори билан бирга ажримининг ҳам нусхаси манфаатдор шахс­ларга берилиши лозим.
3. Ўзбекистон Республикаси Олий суди Пленум қароридан кўчирма:
ФПКнинг 213-моддасига биноан суд ҳал қилув қарорининг ёзувдаги хатоларни ва очиқ кўриниб турган арифметик хатоларни ўз ташаббуси Билан ёки ишда иштирок этувчи шахсларнинг аризасига кўра тузатиши мумкин. Тузатиш киритиш масаласи ишда иштирок этувчи шахслар хабардор қилинган ҳолда суд мажлисида ҳал этилади. Бу шахсларнинг судга келмаганликлари тузатиш кири­тиш масаласини кўриб чиқиш учун тўсқинлик қилмайди (Ўзбекис­тон Республикаси Олий судининг 1998 йил 17 апрелдаги Пленум қарорлари. 64-б.).