Ўзбекистон республикаси адлия вазирлиги тошкент давлат юридик институти шорахметов шоакбар шорустамович

348¹⁰-м о д д а. Кассация шикоятини (протестини) тўлдириш, ўзгартириш, шикоятдан воз кечиш ва протестни қайтариб олиш


Кассация шикояти берган шахс уни тўлдириш, ўзгартириш ёки ундан воз кечишга ҳақли.
Кассация протести келтирган прокурор, шунингдек юқори турувчи прокурор суд мажлиси бошлангунига қадар протестни тўлдириш, ўзгартириш ёки қайтариб олишга ҳақли.
Агар ҳал қилув қарори устидан бошқа шахслар шикоят бермаган бўлса, шикоятдан воз кечиш қабул қилинганлиги тўғрисида ва протест қайтариб олинган тақдирда, кассация инстанцияси суди ажрим чиқариб, кассация тартибида иш юритишни тугатади.


1. Фуқаролик процессуал ҳуқуқининг принципларига кўра, ҳар қандай шахс бузилган ёки низолашилаётган ҳуқуқини ҳимоя қилиш мақсадида судга мурожаат қилиш ҳуқуқига эга эканлиги Консти­туция ва “Судлар тўғрисида”ги қонунда ўз ифодасини топган.
Шу билан бир қаторда, манфаатдор шахс қонунга зид бўлмаган ҳолларда суд ҳимоясидан воз кечишга ҳақли эканлиги ҳам ўз ифодасини топган (ФПКнинг 348¹⁰-модда).
Апелляция босқичидаги каби кассация инстанцияси судида ҳам шикоят берган манфаатдор шахс уни тўлдириши, ўзгартириши ёки ундан воз кечиши мумкин.
Кассация протести келтирган прокурор, шунингдек юқори турувчи прокурор суд мажлиси бошлангунига қадар протестни тўлдириш, ўзгартириш ёки қайтариб олишга ҳақли.
Агар ҳал қилув қарори устидан бошқа шахслар шикоят берма­ган бўлса, шикоятдан воз кечиш қабул қилинганлиги тўғрисида ва протест қайтариб олинган тақдирда, кассация инстанцияси суди ажрим чиқариб, кассация тартибида иш юритишни тугатади.
Шикоят ва протест келтириш ҳуқуқидан фойдаланиш ишда иштирок этувчи шахсларнинг эркин ҳуқуқ принципига асосланган бўлиб, қонунда кўрсатилган моддий ва процессуал ҳуқуқларини амалга ошириш уларнинг мажбурияти бўлмасдан, балки ҳуқуқи­дир.
Демак, ана шундай ҳуқуқдан фойдаланиш манфаатдор шахс­ларга нисбатан ҳеч қандай ташқаридан таъсир этувчи тайзиқ бўлмаган тақдирдагина амалга оширилиши лозим. Акс ҳолда суд бундай шикоятдан воз кечишни ғайриқонуний деб топиши ва уни қаноатлантирмаслиги мумкин.
Юқорида кўрсатилганидек, прокурор кассация шикоятини суд мажлиси бошлангунига қадар қайтариб олишга, тўлдиришга ҳамда ўзгартиришга ҳақли, чунки кассация инстанцияси судида иш кўрилиши бошлангандан сўнг протестда кўрсатилган ҳолатлар тас­диқланмаслиги мумкин. Шунинг учун, бундай тартиб прокурорни протест келтиришдан аввал чуқур мулоҳаза этиш, ишни қонуний ҳал этишга қаратилган ҳолатларни таҳлил этган ҳолда муносабатда бўлиш назарда тутилгандир.
Агар шикоятдан воз кечиш суд томонидан қабул қилинган, протест қайтариб олинган ҳолларда кассация инстанцияси суди иш юритишни тўхтатиш ҳақида ажрим чиқаради, ажрим чиқарилиши биланоқ қонуний кучга киради. Бундай ҳолларда тўланган давлат божи, агар даъвогар арз қилган талаблардан воз кечса, тўланган харажатларни жавобгар тўламайди. Лекин талаб қўйилгандан кейин уларни жавобгар ихтиёрий равишда қаноатлантирганлиги натижа­сида даъвогар ўз талабларидан воз кечса, суд даъвогарнинг илти­моси бўйича унинг иш юзасидан қилган барча суд харажатлари жавобгардан ундириб берилиши мумкин (ФПКнинг 118-моддаси).
2. Қонунда белгиланганидек кассация протестини келтирган прокурор, шунингдек, юқори турувчи прокурор суд мажлиси бош­лангунига қадар протестни тўлдириш, ўзгартириш ёки қайтариб олиши мумкин.
Агар прокурор кассация судида иш кўриш жараёнида келтир­ган протестни қайтариб олиш тўғрисида илтимос қўйган тақдирда, суд уни қайтариб бермаслиги лозим. Бундай ҳолларда прокурор­нинг протестни қувватлашдан воз кечиши ҳақли бўлади.
Кассация шикоятини берган шахснинг ундан воз кечиш маса­ласини қабул қилиш-қилмаслик судга боғлиқ бўлса, кассация про­тестини қайтариб олиш тўғрисидаги аризани суд қаноатлантириши лозим.
Протестни чақириб олиш мазмунида, уни судга берилмаган деб ҳисобланиши ётади, шу боисдан кассация инстанцияси суди биринчи инстанция судининг ҳал қилув қарорини қайта кўрмайди¹.
3. Кассация инстанцияси суди, агар кассация шикоятини берган шахс ундан воз кечиш ҳақидаги аризаси ўзининг ва ишда иштирок этувчи бошқа шахсларнинг манфаатига зид эканлигини аниқласа, уни рад этиши ва шикоятни кўришни давом эттириши мумкин.
Агар кассация шикоятидан ишда иштирок этувчи шерик ишти­рокчилардан биттаси воз кечса-ю, бошқа иштирокчилар унга қўшилмаса, кассация шикояти кўрилаверади.