Ўзбекистон республикаси адлия вазирлиги тошкент давлат юридик институти шорахметов шоакбар шорустамович

348⁸-м о д д а. Кассация шикояти (протести) юзасидан
тушунтириш бериш (эътироз билдириш)


Ишда иштирок этувчи шахслар шикоят ёки протест юзаси­дан судга тушунтириш беришга (эътироз билдиришга) ҳақли, бу тушунтиришни (эътирозни) тасдиқлайдиган ҳужжатлар илова қилиб топширилади.
Тушунтириш (эътироз) ишда иштирок этувчи шахсларнинг сонига мутаносиб миқдордаги нусхалари билан судга тақдим этилади. Бу нусхаларни суд ишда иштирок этувчи шахсларга топширади (юборади).


1. Фуқаролик ишини кўрган биринчи инстанция суди томони­дан чиқарилган ҳал қилув қарорига нисбатан келтирилган шикоят (протест) бўйича ишда иштирок этувчи шахслар тушунтириш бе­ришлари ёки эътироз билдириб, шикоятда (протестда) кўрсатилган ҳолатларни қанчалик асосли эканлиги ва улар бўйича эътироз билдириш ҳуқуқидан фойдаланишга қонун йўл қўяди. Бундай тартиб ишни юқори суд инстанцияларида кўришда тўғри, асосли ва қонуний ҳал этишга кўмаклашади.
Кассация шикояти (протести) юзасидан тушунтириш бериш, эътироз билдириш, айниқса ишни кўришда қандайдир сабабларга кўра иштирок этиш имкониятига эга бўлмаган шахслар томонидан берилиши суд амалиётида ижобий натижалар бермоқда, чунки бу шахс ўзининг тушунтириши билан шикоятга бўлган муносабатини билдирган бўлади.
2. Фуқаролик процессуал қонунчилиги шахсларга кассация шикояти (протести) юзасидан билдирилган тушунтириш (эъти­роз)ларни судга тақдим этишда альтернатив ҳуқуқдан, яъни шахс ўзининг тушунтиришини биринчи инстанция тартибида иш кўрган судга, агар иш юқори судга юборилган бўлса, шу инстанция судига юбориш ҳуқуқини беради. Айрим ҳолларда тушунтириш (эътироз) юқори судда иш кўриш жараёнида ҳам берилиши мумкин.
3. Ушбу қоида ФПКнинг 348⁸-модда иккинчи қисмида кассация судига бериладиган тушунтириш (эътироз), ишда иштирок этувчи шахсларнинг сонига муносиб миқдордаги нусхалари билан судга тақдим этилиши кўрсатилган. Бизнинг фикримизча, бундай вако­латни суднинг ихтиёрига бериш лозим, чунки судья (суд) ишни қайси туркумга мансублиги, уни суд амалиётида қандай ҳал этилаётганлиги, юқори судларда кўрилганлигини, ишда иштирок этувчи шахсларнинг ишдан қанчалик бохабар эканлигини назарда тутган ҳолда тушунтиришни (эътирозни) қанча нусхада топшириш лозимлигини ҳал этиши лозим, чунки бозор иқтисодиёти шарои­тида ортиқча сарф-харажатларга йўл қўйиш мақсадга мувофиқ бўлмаган ҳолатдир.
Қонунга биноан (Ўзбекистон Республикаси Фуқаролик процес­суал кодексининг 326, 327, 348⁷, 348⁸-моддалари) ишда иштирок этувчи шахсларнинг берилган шикоят ёки протестлар билан танишиши ва унга нисбатан ўз эътирозларини билдириши уларнинг ҳуқуқидир. Гарчи, шикоят ёки протестларга нисбатан эътирозларни билдириш қонунда мажбурий қилиб белгиланмаган бўлсада, эъти­розларнинг билдирилиши ишнинг ҳақиқий ҳолатларини аниқлашда муҳим аҳамиятга эга эканлигига судларнинг эътибори қаратилсин.